مهدی جعفری - دانش آموخته دکترای بیابان زدایی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
غلامرضا زهتابیان - استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
طیبه مصباح زاده - دانشیار، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

یکی از انواع بلایای طبیعی که هرساله موجب وارد آمدن آسیب های زیست محیطی و اجتماعی بسیاری در برخی کشورها می شود، طوفان های گرد و خاک و ریزگرد هاست. در این پژوهش، پدیده گرد و غبار ایستگاه اصفهان از نظر زمانی و فضایی مطالعه شد. بدین منظور داده ها شامل: زمان و تاریخ دیده بانی، سمت و سرعت باد و وضعیت هوای حاضر پس از استخراج کدهای مربوط به پدیده گرد و غبار (۰۶ و ۰۷) و تحلیل آماری داده های مرتبط با این پدیده با استفاده از نرم افزار متلب، گلبادها و گل توفان های سالانه و فصلی ایستگاه با استفاده از نرم افزارهای WRplot & WDconvert طی دوره آماری ۱۳۹۲-۱۳۶۲ ترسیم شد. نتایج حکایت از آن داشت که ۵۲۵ روز گرد و غبار گزارش شده که سال ۲۰۱۲ با ۶۲ روز بیشترین فراوانی تعداد گرد و غبار را طی دوره آماری داشت. همچنین ماه اردیبهشت و فصل بهار بیشترین تعداد وقوع گرد و غبار را نسبت به ماه ها و فصل های دیگر سال دارا بود. بررسی گلباد و گل توفان سالانه نیز تشکیل کانال باد را در مسیر غربی–شرقی تایید می کند. گل غبار های سالانه که به تفکیک دو کد هواشناسی ۰۶ و ۰۷ ترسیم شدند، مشخص می کند که بادهای همراه با گرد و غبار از نیمه غربی در انتقال ذرات معلق و ایجاد گرد و خاک های محلی نقش دارند. گل توفان های فصلی، تاثیر سیستم های جوی مختلف را در طی سال در شکل گیری پدیده گرد و خاک در منطقه بهتر و دقیق تر نشان می دهد. با آغاز دوره سرد سال، وزش بادهای همراه با گرد و خاک از نیمه غربی به سمت اصفهان شدت گرفته و در زمستان به بیشترین حد می رسد اما با شروع فصل گرما و به ویژه فصل تابستان وزش آنها از سمت غرب تقریبا به صفر رسیده و از جهت شرق می باشد.

گرد و خاک, گلباد, گل توفان, اصفهان, WRplot