محمد قیطوری - استادیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
یحیی پرویزی - دانشیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مسیب حشمتی - استادیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
محمد احمدی - استادیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

مراتع به دلیل وسعت زیاد و تنوع پوشش گیاهی نقش ارزنده ای در ترسیب کربن اتمسفری دارند که به نوبه خود بستگی زیادی به مدیریت چرا و بهره برداری دارد. این پژوهش به منظور بررسی کارایی بهره برداری های مختلف در ترسیب کربن در شش سایت مرتعی در استان کرمانشاه شامل پاوه، جوانرود، عین الکش، سیاه کمر، ورمنجه و کوه سفید انجام گرفت. بهره برداری ها شامل مرتع حفاظت شده (قرق)، مرتع با چرای شدید و مرتع تغییر کاربری به باغات دیم بود. به این منظور ابتدا مشخصات پوشش گیاهی و خاک هر سه کاربری از جمله تیپ گیاهی، تراکم تاج پوشش، وضعیت مرتع و زیتوده هوایی و ریشه، همراه با لاشبرگ گیاهی با استفاده از سطح پلات با ابعاد مناسب (معادل دو برابرسطح تاج پوشش پایه گیاه غالب منطقه) در مسیر ترانسکت خطی به طول۵۰ متر با سه تکرار به روش سیستماتیک- تصادفی انجام شد. مقدار ترسیب کربن زی توده گیاهی و لاشبرگ با روش احتراق و کربن ذخیره شده در دو عمق ۰ تا ۲۰ و ۲۰ تا ۴۰ سانتی متر خاک به روش والکلی و بلاک انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که بین متغییرهای زیتوده گیاهی (تاج پوشش، ریشه و لاشبرگ) و ترسیب کربن در بهره برداری های مختلف مرتع در سطح ۵ درصد، اختلاف معنی داری وجود دارد. به طوری که بیشترین مقدار ترسیب کربن زیتوده گیاهی و خاک به ترتیب ۷/۴ و ۵/۱۱۴ تن در هکتار مربوط به مدیریت قرق و کمترین ۳/۱ و ۴/۵۳ تن در هکتار مربوط به چرای شدید است که مدیریت قرق و حفاظت علاوه بر افزایش ارزش ناشی از تولید علوفه و حفاظت منابع خاک و تنوع زیستی دارای ظرفیت بالایی در ترسیب کربن است. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که پی آمد تغییر کاربری مراتع به باغات دیم، ذخیره ۸/۸۶ تن در هکتار کربن آلی است که پیشنهاد می شود مراتعی که از لحاظ استعداد اراضی دارای قابلیت بادامکاری هستند، تحت شرایط ویژه به این کاربری تغییر داده شوند.

استان کرمانشاه, ترسیب کربن, مدیریت قرق, زیتوده گیاهی