جابر شریفی - استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران
امرعلی شاهمرادی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
الله ویردی نوری - کارشناس ارشد پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران
فرزانه عظیمی مطعم - کارشناس ارشد پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

قسمت اعظم مراتع کشور ما در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد که در این اقلیم تغییرپذیری پوشش گیاهی تحت تاثیر تغییرات متوازن جریان انرژی در اکوسیستم مرتع است که معمولا در ترکیب و ساختار پوشش گیاه در طول زمان رخ می دهد از طرف دیگر عوامل انسانی و بالاخص مدیریت مرتع نقش تاثیرگذاری در حفظ ثبات و یا تخریب آن ایفا می نماید. بر همین اساس پایش پوشش گیاهی مرتعی مناطق قشلاقی در استان اردبیل از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱ انجام گردید. در ابتدا با استفاده از منابع در دسترس، رویشگاه های عمده منطقه تعیین و بعد در هر رویشگاه یک منطقه معرف جهت آمار برداری انتخاب گردید. سپس در هر منطقه معرف عوامل مربوط به پوشش تاجی، تراکم و فراوانی و در طول ۳ ترانسکت۵۰۰ متری در۳۰پلات (۲۰/۱× ۲۰/۱ متری) همچنین رطوبت و کربن آلی سطح خاک اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در یک دوره چهار ساله، متناسب با تغییرات بارندگی و هماهنگ با دمای محیط، تحت شرایط مدیریت بومی اعمال شده، گونه های بوته ای نقش اصلی را در روند تغییرات پوشش گیاهی داشته اند. در سایت مغان گونه بوته ای Artemisia fragrans بدلیل غالبیت مطلق،  زادآوری بالا و واکنش مستقیم نسبت به بارندگی های فصلی و سالانه در تغییرات پوشش گیاهی نقش تعیین کننده ای دارد. تغییرات پوشش خاک با توجه به ثبات نسبی پوشش سنگ و سنگریزه و لاشبرگ، تابع تغییرات پوشش تاجی کل بوده است. نتایج حاصل از بررسی، روند تغییرات سال به سال در پوشش گیاهی، تغییرات سال به سال اقلیمی و رطوبت خاک و نیز چگونگی وضعیت فرسایش خاک می تواند به عنوان راهنمای مناسبی برای تصحیح روش های فعلی مدیریت این اکوسیستم های مرتعی مورد استفاده  قرار گیرد.

پویایی پوشش گیاهی, مرتع قشلاقی, مغان, استان اردبیل