اردشیر پورنعمتی - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
اردوان قربانی - دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
جابر شریفی نیارق - استادیار، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران
فرزاد میرزایی آقچه قشلاق - استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
معصومه امیرخانی - استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
محمود گودرزی - کارشناس ارشد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین تولید گیاهان مرتعی در قالب تولید کل و فرم های رویشی علف گندمی ها، پهن برگان علفی و بوته ای ها با عوامل ارتفاع از سطح دریا، شیب و جهات جغرافیایی در مراتع سبلان در محدوده استان اردبیل بوده است. برای تعیین تولید کل سالیانه، از روش قطع و توزین در سطح پلات های یک متر مربعی (جمعا ۲۱۶ پلات) در محدوده ی ارتفاعی ۱۲۰۰ تا ۲۹۰۰ متری استفاده شد. از نقشه توپوگرافی، مدل رقومی ارتفاع و از آن طبقات ارتفاعی، شیب و جهات جغرافیایی استخراج و به موقعیت مکانی نمونه ها تعمیم داده شد. همبستگی بین فرم های رویشی و تولید کل با عوامل انتخاب شده با رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد تولید فرم های رویشی علف گندمی ها (۰۱/۰P<)، پهن برگان علفی (۰۱/۰P<) و بوته ای ها (۰۵/۰P<) با عوامل پستی و بلندی رابطه معنی داری دارند، اما بین تولید کل با این عوامل رابطه معنی داری (۰۵/۰P>) مشاهده نشد. تولید علف گندمی ها، پهن برگان علفی ها و تولید کل با شیب رابطه مستقیم دارند، اما تولید بوته ای ها با افزایش شیب کاهش پیدا می کند. تولید علف گندمی ها با افزایش ارتفاع افزایش پیدا می کند و مقدار آن در جهت شرقی نیز بیشتر از سایر جهات می باشند. تولید پهن برگان علفی با افزایش ارتفاع کاهش پیدا می کند و در جهت شرقی بیشتر از سایر جهات است. تولید بوته ها و تولید کل در طبقه ارتفاعی میانی بیشتر از سایر طبقات بوده و در جهت شمالی بیشتر از سایر جهات با توجه به مناسب بودن شرایط اکولوژیکی و تخریب کمتر می باشند. هر چند که واضح است ارتفاع، شیب و جهات جغرافیایی بر تغییرات تولید تاثیر دارند، اما چگونگی این تاثیر بخصوص در ارتباط با فرم های رویشی گیاهان و روند تغییرات نامشخص می باشد. در مجموع با استفاده از نتایج این تحقیق می توان در مدیریت این مراتع، بخصوص در امر اصلاح و احیاء استفاده نمود.

مراتع, تولید, عوامل پستی و بلندی, فرم رویشی, استان اردبیل