ضحی وطنی - پژوهشکده توسعه فناوری های پالایش و فرآورش نفت، پژوهشگاه صنعت نفت، تهران، ایران
ایمان فرزاد - شرکت بهره برداری نفت و گاز شرق، شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، مشهد، ایران

پدیده نفوذ مولکولی گاز محلول ما بین نفت موجود در ماتریس و شکاف در ناحیه گازی شده یکی از مکانیزم های تولیدی خاص مخازن شکاف دار است. وقتی که در مخازن شکاف دار با شکاف های خوب یا متوسط، در نفت موجود در شکاف های عمودی به دلیل گرادیان دمای مخزن، جریان همرفتی برقرار می شود، فرایند نفوذ مولکولی نقش حائز اهمیتی خواهد داشت. با کاهش فشار ناشی از تولید از ستون نفتی مخزن، حجم عظیمی از گاز موجود در بلوک های ستون نفتی از طریق شکاف ها به کلاهک گازی انتقال می یابد و فشار حباب نفت بلوک های ستون نفتی را کاهش می دهد و یا بر عکس با فشارافزایی مخزن از طریق تزریق گاز، فشارحباب نفت بلوک های ستون نفتی افزایش می یابد. به منظور بررسی نقش نفوذ مولکولی گاز محلول در تولید از مخازن شکافدار، مطالعه میدانی و تاریخچه تولید میدان هفتکل مورد آنالیز قرار گرفت. بررسی ها نشان داده است که با لحاظ پدیده نفوذ مولکولی، نفت اضافی درحدود ۱۶/۵ درصد از کل ذخایر قابل استحصال در طی دوره ۲۰ ساله اولیه بهره برداری از میدان تولید شده است. به عبارت دیگر در صورت اغماض مکانیزم نفوذ مولکولی گاز در مخزن، محاسبات موازنه مواد، راندمان جابجایی با گاز را به میزان فوق الذکر کمتر و به همان میزان راندمان جابجایی با آب را بیشتر برآورد خواهد نمود.

رانش گاز محلول, صعود/ نزول فشار حباب, مخازن نفتی شکاف دار, ناحیه گازی شده, نفوذ مولکولی