نرجس بساق زاده - گروه مدیریت صنعتی، واحد مسجدسلیمان، دانشگاه آزاد اسلامی، مسجدسلیمان، ایران.
محمود مرادی - گروه مدیریت صنعتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
محمد تمیمی - گروه حسابداری، دانشکده علوم انسانی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.

هدف: علیرغم اهمیت روزافزون نقش دانش در گسترش عملکرد نوآوری و حفظ مزیت رقابتی در محیط رقابتی شدید جهانی، سازمان ها در بهره گیری و توسعه زیرساخت جریان دانش خارجی به سمت خود دچار مشکلات عدیده ای هستند. نظریه ظرفیت جذب دانش و ایجاد ساختارهای کشف و بهره برداری در تحقیق و توسعه به عنوان نظریه دوسوتوانی سازمانی، می توانند تبیینی برای کمک به سازمان­ها برای رفع این مشکلات باشند؛ بنابراین این پژوهش با هدف تبیین اثر ظرفیت جذب دانش در کسب مزیت رقابتی و نقش میانجی دوسوتوانی سازمانی به بررسی مطالعه در شرکت های صادراتی پرداخته است.روش­شناسی پژوهش: مدل اولیه تحقیق از ادبیات استخراج و در مرحله کیفی و با مصاحبه عمیق با خبرگان، مدل مفهومی نهایی ترسیم شد. به منظور بررسی ابعاد به دست آمده، پایایی و روایی مدل جدید موردبررسی و پرسشنامه با روش نمونه گیری تصادفی در میان مدیران و خبرگان شرکت های صادراتی ایران توزیع شد. جامعه آماری پژوهش ۵۷۰ شرکت برتر صادراتی ایران است. در بخش کیفی، نمونه گیری با روش نمونه­گیری نظری انجام و ۱۱ نفر از مدیران شرکت­ها با بیش از ۵ و ۱۰ سال سابقه انتخاب شد. زمینه فعالیت خبرگان شرکت های منتخب شامل حوزه­های گاز و پتروشیمی، فولاد، قطعات خودرو، لوله و اتصالات و مواد غذایی بود. در بخش کمی نیز با کمک نرم­افزار G*Power ۷۸ نمونه انتخاب شد. تحلیل داده های کیفی با روش تحلیل محتوا و با کمک نرم افزار ATLAS.ti و بررسی فرضیه ها از روش مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) مبتنی بر روش حداقل مربعات جزیی (PLS) انجام شد.یافته­ها: نتایج بخش کمی نشان می­دهد که متغیر ظرفیت جذب دانش به صورت مستقیم بر مزیت رقابتی تاثیر معناداری ندارد؛ اما تاثیر این متغیر بر دوسوتوانی سازمانی و تاثیر دوسوتوانی سازمانی بر مزیت رقابتی معنادار است. ازاین رو می­توان بیان کرد که دوسوتوانی سازمانی در رابطه­ی میان ظرفیت جذب و مزیت رقابتی میانجی کامل بوده است.اصالت/ارزش افزوده علمی: این پژوهش مسیری برای شرکت های فعال صادراتی درزمینه کسب مزیت رقابتی ترسیم می کند. شرکت ها می توانند بر پایه تقویت ساختارهای سازمانی دوسوتوان، ایجاد زمینه های یادگیری و تقویت ظرفیت جذب دانش، جریان ورود دانش بیرونی به سازمان را تسهیل نمایند.

ظرفیت جذب دانش, دوسوتوانی سازمانی, مزیت رقابتی, شرکت های صادراتی