سلیمان قاسمیان - مدیرکل آسیا،آفریقا و اقیانوسیه معاونت امور بین الملل نفت
علی فریدزاد - دانشیار، گروه آموزشی انرژی، کشاورزی و محیط زیست، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علا.ه طباطبایی
عبدالرسول قاسمی - گروه آموزشی انرژی، کشاورزی و محیط زیست، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی

نفت سنگین درحال حاضر ۱۵ درصد از ذخایر اثبات شده و ۱۰.۵ درصد از تولید مایعات هیدروکربوری جهان را تشکیل می-دهد. با توجه به کاهش تدریجی سهم نفت های متعارف و نفت شیل از کل تولید نفت تولیدی جهان، در بلندمدت نفت سنگین نقش برجسته ای در بازار جهانی نفت ایفا خواهد کرد و کشورهای دارنده ذخایر قابل توجه نفت سنگین نظیر ایران از موقعیت ویژه ای برخوردار خواهند بود. مقاله حاضر می کوشد با شناسایی عوامل کلیدی و نیروهای پیشران ملی و جهانی، سناریوهای محتمل صادرات نفت سنگین ایران تا افق ۲۰۴۰ را ارائه نماید. داده های این مطالعه شامل ۲۷ عامل کلیدی است که به روش پویش محیطی و نظرات خبرگان طی دو مرحله از طریق پرسشنامه بدست آمد. در ادامه پس از شناسایی تاثیرات متقابل عوامل کلیدی بر یکدیگر و تحلیل آن با نرم افزار میک مک ، ۱۶ توصیفگر که بیشترین تاثیر را در آینده صادرات نفت سنگین ایران ایفا می کند، شناسایی شدند. سپس با تکیه به منابع علمی و نظرات خبرگان، ۶۰ وضعیت برای توصیفگرها تعریف گردید و با استفاده از نرم افزار سناریو ویزارد ، تعداد ۱۶ سناریو با سازگاری بالا (سناریوهای باورکردنی) بدست آمد که در نهایت پس از صحه گذاری و اعتبارسنجی توسط خبرگان پنج سناریوی "در هزار توی تحریم"، " شرق بدون غرب"،" ویروس بزرگ"، "پیوند با جهان" و "فرصتهای از دست رفته" تدوین شد.

سناریو, نفت سنگین, تحلیل اثرات متقابل, نیروهای پیشران, ایران