حسام آریان پور - دکتری، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربت حیدریه و پژوهشگر پژوهشکده زعفران، تربت حیدریه، ایران
حسین صحابی - استادیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربت حیدریه و پژوهشگر پژوهشکده زعفران، تربت حیدریه، ایران
حسن فیضی - دانشیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربت حیدریه و پژوهشگر پژوهشکده زعفران، تربت حیدریه، ایران
علی جان سالاریان - دانشجوی دکتری زراعت، دانشگاه بیرجند، بیرجند و پژوهشگر پژوهشکده زعفران، تربت حیدریه، ایران
امیر سالاری - ستادیار گروه مهندسی آب، مجتمع آموزش عالی میناب، دانشگاه هرمزگان، ایران

کودگاوی از متداولترین کودهای مصرفی در زعفرانکاری است، اما مشکل اصلی آن سرعت کم آزادسازی عناصر غذایی است؛ که کشاورز را بسمت استفاده از کودهای شیمیایی سوق می دهد. باورود فناوری نانو به عرصه کشاورزی انتظار می رود تا راه حل مناسبی برای بهبود زمان جذب کودهای آلی پیدا شود. نانوذرات کودگاوی با سطح ویژه بیشتر می توانند مدت زمان تجزیه کودگاوی را کاهش دهند. از اینرو طرحی بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی جهت مقایسه عملکرد کودهای شیمیایی و گاوی معمول با کودگاوی درمقیاس نانو برروی عملکرد زعفران و خصوصیات خاک اجرا شد. فاکتور اصلی در هفت سطح (شامل نانو کودگاوی به دومیزان پنج و ۲۰تن درهکتار وبه دوصورت کاربرد بعنوان مالچ و مخلوط با خاک، کودگاوی معمولی به میزان ۲۰تن در هکتار و به دوصورت مالچ و مخلوط با خاک وعدم مصرف کودگاوی) و فاکتورفرعی شامل کود شیمیایی NPK (در دوسطح مصرف و عدم مصرف) بودند. نتایج نشان داد که با نانوکردن کودگاوی نیمه عمر آن درخاک از حدود ۳۶هفته به ۱۱هفته کاهش یافت. تیمار مصرف نانوکودگاوی به میزان ۲۰تن درهکتار بصورت مخلوط در خاک نسبت به تیمارهای کودگاوی معمولی، تیمار کود شیمیایی و شاهد بترتیب افزایش عملکرد خشک کلاله به میزان ۷/۴۳، ۴۶ و ۵۷ درصدی را نشان داد. نانوکردن کودگاوی سبب حفظ رطوبت بیشتر، مقاومت مکانیکی کمتر خاک ودرصد عناصر غذایی بیشتر درگیاه شد. درمقایسه دو روش مختلف مصرف کود، درروش مالچ میزان رطوبت بیشتر درخاک و مقاومت مکانیکی سطحی کمتر و در روش مخلوط میزان عناصر غذایی بیشتر دربرگ مشاهده شد. نتایج نشان داد درصورت نانوکردن کودگاوی، روش مخلوط نسبت به مالچ ارجحیت دارد. با نانوکردن کودگاوی، استفاده از روش مخلوط به جای مالچ و کابرد سطوح بالاتر کودهای گاوی از تاثیر هم افزایی کودهای شیمیایی درافزایش عملکرد کاسته شد، بطوریکه درتیمار کاربرد کودگاوی نانو به مقدار ۲۰تن درهکتار و به روش مخلوط در خاک افزایش عملکرد معنی داری در اثر افزودن کود شیمیایی مشاهده نشد. همچنین اعمال تیمار کودگاوی نانو به مقدار پنج تن در هکتار نسبت به تیمار کودگاوی معمولی به میزان ۲۰تن درهکتار، افزایش عملکرد ۲۲درصدی نشان داد. درمجموع نتایج نشان داد که؛ می توان با نانوکردن کودگاوی سبب افزایش ۲۲درصدی عملکرد درکنار کاهش ۷۵درصدی مصرف کودهای گاوی درفصل دوم رشد زعفران شد.

کلاله, گلدهی, مالچ, نیمه عمر کود, نانوکود آلی