بهنام مدی - دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

در فضای فکری چند سال اخیر ایران، بعضی از متفکرین فقه و اندیشه­ سیاسی در آراء خود از سویی معتقد بودند موقعیت ایران در جهان اسلام شبیه موقعیت بریتانیا در اروپا و جهان مسیحیت است و از سوی دیگر بر این نظر بوده­اند که موقعیت و پروژه­ سیاسی جان لاک در انگلستان نیز شبیه موقعیت و پروژه­ سیاسی علامه محمدحسین نائینی در ایران معاصر است. دغدغه­ اصلی این مقاله ارزیابی این ادعاست. این مقاله برای ارزیابی این ادعا از سویی مفهوم قانون را برگزیده است و از سوی دیگر تلاش کرده است این مفهوم را در متن دو رساله­ مهم این دو متفکر بررسی کند؛ یعنی رساله­ دوم جان لاک درباره­ی حکومت و رساله­ محمدحسین نائینی تحت عنوان «تنبیه ­الامه و تنزیه المله». این مقاله که در ادامه­ یک پژوهش گسترده­تر است که در قالب یک رویکرد تفسیری تلاش کرده­ است تا محورهایی را برای این مقایسه برگزیند و تحلیلش را بر آن اساس پیش ببرد. در ارزیابی نهایی، این مقاله معتقد است که علی­رغم بعضی از شباهت­ها، تفاوت­های اساسی­ای در کار جان لاک و نائینی وجود دارد که نباید آنها را نادیده­ گرفت هر چند به نظر می ­آید مدعیان شباهت لاک و نائینی نسبت به این تفاوت­ها بی­توجه بوده­اند. غفلت از این تفاوت­ها پیچش­ های بیشتری را در نظام آگاهی ما ایجاد می­کند و بر مشکلات ما می­افزاید.

لاک, نائینی, قانون, قرارداد, دولت, رضایت