سجاد امیری - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مرتعداری، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران.
رضا عرفانزاده - نویسنده مسئول، دانشیار گروه مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، شهرستان نور، استان مازندران، ایران
یحیی اسماعیل پور - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه هرمزگان، استان هرمزگان، ایران.
رضا امیدی پور - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مرتعداری، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران.

در مطالعات تنوع گونه‎ای استفاده از روش هایی که بتواند تنوع هر مقیاس را تعیین نماید ضروری است. تقسیم بندی افزایشی روشی (تجزیه به روش جمعی) برای اندازه گیری و مقایسه مولفه‎های تنوع در مقیاس های مکانی و زمانی مختلف می باشد. بنابراین این تحقیق با هدف بررسی تاثیر ارتفاع و جهت بر مولفه های تنوع گونه ای (آلفا، بتا و گاما) با روش تقسیم‎بندی افزایشی در منطقه حفاظت شده کوه گنو انجام شد. فهرست برداری از گیاهان در ۹ طبقه ارتفاعی (۱۰۵۰-۴۰۰ متر) در دو جهت جنوبی و شرقی و با تعداد ۵ پلات ۴ مترمربعی (در مجموع ۹۰ پلات) در هر طبقه ارتفاعی انجام شد. کل غنای گونه‎ای (rγ) به مولفه‎های داخل نمونه‎ها یا پلات (۱α)، بین نمونه‎ها (۱β)، بین طبقات ارتفاعی (۲β) و بین جهت (۳β) تقسیم‎بندی شد. تجزیه و تحلیل مولفه های تنوع گونه ای نشان داد که مولفه تنوع  ۳β با ۳۶/۷۲ درصد و ۱β با ۱۹/۸ درصد به ترتیب دارای بیشترین و کمترین سهم را از تنوع کل به خود اختصاص دادند. به علاوه ۳β بیشتر از میزان مورد انتظار و تنوع آلفا (۱α) کمتر از میزان مورد انتظار آن بود که نشان دهنده پراکنش غیر تصادفی گونه‎های گیاهی است. در دو جهت شرقی و جنوبی کمترین میزان درصد مشاهده ای و مورد انتظار در سطح آلفا دیده شد و از طرفی در هر دو جهت کمترین مقدار اعداد مشاهده ای در سطح آلفا ثبت گردید که مقدار آن در جهت جنوبی برابر ۹۵/۵ درصد و برای جهت شرقی ۷۳/۵ درصد بود. به طور کلی نتایج نشان داد که مولفه های بتا درصد بیشتری نسبت به مولفه آلفا داشتند و از میزان موردانتظار آنها بیشتر بود. از طرفی مولفه ی آلفا در دو جهت شرقی و جنوبی از میزان موردانتظار آن کمتر دیده شد. نتایج نشان داد که بیشترین تنوع شانون در طبقات ارتفاعی ۱۶۰۰-۱۲۰۰ متر و غنای گونه ای در طبقات ۲۰۵۰-۱۶۰۰ متر بود که به‎ترتیب مقدار ۷۲/۱ و ۲۲ را به خود اختصاص دادند. بر اساس نتایج بدست آمده از این پژوهش پیشنهاد می‎گردد جهت حفاظت و افزایش تنوع، مقیاس منطقه ای (کل منطقه مورد مطالعه) بایستی مد نظر قرار گیرد که، حفاظت موثری از تنوع کل (γ) به عمل خواهد آمد.

تنوع گیاهی, گرادیان ارتفاع, جهت دامنه, تنوع شانون, غنای گونه ای