احمدرضا پناهیان - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مدیریت مناطق بیابانی، مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشگاه تهران، ایران
حمیدرضا ناصری - استادیار، گروه مدیریت مناطق بیابانی، مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشگاه تهران، ایران
مجید کریمپور ریحان - دانشیار، گروه مدیریت مناطق بیابانی، مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشگاه تهران، ایران.
محمد جعفری - استاد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
سیدعلیرضا حسینی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مدیریت مناطق بیابانی، مرکز تحقیقات بین المللی بیابان، دانشگاه تهران، ایران

یکی از راه های کاهش گازهای گلخانه ای در اتمسفر، جذب کربن توسط اندام های گیاه و ترسیب آن در خاک است. کشت گیاهان و مدیریت مناسب، موجب افزایش بیوماس گیاهان بومی در نتیجه افزایش سطح فتوسنتز کننده و جذب کربن، افزایش مقدار ورودی کربن به خاک می گردد. حاشیه جاده ها از جمله مناطقی است که قابلیت جذب کربن را دارند و از پتانسیل اکولوژیکی بالایی نیز برخوردار هستند. در این تحقیق میزان ذخیره کربن در درمنه­زارهای حریم جاده ایوانکی – گرمسار مورد اندازه گیری قرار گرفت. بدین منظور تعداد ۱۰ پلات ۱۲۰ متر مربعی در طول سه ترانسکت ۱۰۰۰ متری به صورت تصادفی جهت برداشت نمونه گیاهی و در هر یک از پلات ها در پای بوته ها و در فضای بین بوته ها، پروفیل خاک حفر شده و نمونه گیری خاک در سه لایه سطحی متاثر از ماده آلی، لایه زیر سطحی و لایه گسترش ریشه و اعماق بین ۰ – ۱۰، ۱۰ – ۳۰ و ۳۰ – ۵۰ سانتیمتری در پنج تکرار آزمایش برداشت شد. نتایج نشان داد کل کربن ترسیب شده پروفیل خاک برابر ۵۱۸/۵۹ تن در هکتار و مجموع کربن آلی ذخیره شده بیوماس اندام هوایی و اندام زیرزمینی گیاه درمنه برابر ۸/۳۴۰ کیلوگرم در هکتار است. جهت افزایش ترسیب کربن در مراتع، گزینه های کاربردی مدیریت اکوسیستم باید بر سه محور خاک، بیوماس و لاشبرگ استوار باشند. با ایجاد پوشش گیاهی حریم جاده ها علاوه بر ذخیره سازی کربن می توان به کاهش و کنترل فرسایش و کاهش آلودگی صوتی کمک نمود همچنین باعث بوجود آمدن کریدور اکولوژیکی، چشم انداز عمومی و ایجاد میکروکلیما می گردد.

ترسیب کربن, حریم جاده, درمنه, گرمسار