محید دشتی - عضو هیات علمی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
علی اشرف جعفری - استاد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
حامد ظریف کتابی - عضو هیات علمی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
فریده ثقفی خادم - عضو هیات علمی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران

به منظور بررسی تاثیر مراحل فنولوژی بر عملکرد، کیفیت علوفه و تعیین بهترین زمان برداشت علوفه در سه واریته مختلف گونه Elymushispidus شامل podperae، villosus و hispidus آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی شمال خراسان (سیساب) در طی سال های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ اجرا شد. واریته های فوق در شش مرحله فنولوژی شامل پنجه زنی، ساقه دهی، سنبله دهی، شیری شدن بذر، خمیری شدن بذر و رسیدگی بذر مورد ارزیابی قرار گرفتند. در هر یک از مراحل فنولوژیکی، عملکرد علوفه خشک و صفات کیفی شامل درصد قابلیت هضم ماده خشک (DMD)، درصد پروتئین خام (CP)، کربوهیدرات های محلول در آب (WSC)، دیواره سلولی بدون همی سلولز (ADF) و خاکستر کل(ASH) به روش NIR اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس کرت های خرده شده در زمان بیانگر اختلاف معنی دار بین مراحل مختلف فنولوژی برای کلیه صفات کیفی و کمی بود. با ادامه رشد گیاه تغییرات درصد قابلیت هضم ماده خشک، پروتئین خام و خاکستر در کلیه مراحل فنولوژی روند نزولی داشتند در حالی که برای عملکرد علوفه و ADF روند تغییرات صعودی بود. درصد کربوهیدرات های محلول روند خاصی را نشان نداد. در بین واریته های مورد مطالعه واریته villosus با ۳/۵۰ و۱/۱۰ درصد به ترتیب برای قابلیت هضم و کربوهیدرات های محلول دارای بیشترین کیفیت علوفه بود. واریته hispidus با تولید ۱۴۳۳ کیلوگرم علوفه خشک در هکتار اختلاف معنی داری با دو واریته دیگر داشت ولی کیفیت آن به نسبت کمتر بود. نتایج نشان داد که بالاترین میزان عملکرد علوفه قابل هضم و عملکرد پروتئین خام در هر سه واریته ها در مرحله ظهورسنبله بدست آمد .ضرایب همبستگی بین قابلیت هضم با درصد پروتئین و خاکستر مثبت و معنی داری بود. در عین حال رابطه بین ADF با صفات مذکور منفی و گاها معنی دار بود. عملکرد علوفه و درصد قندهای محلول با صفات قابلیت هضم و پروتئین خام در مراحل مختلف رشد همبستگی متفاوت و ناپایداری داشتند.

Elymus hispidus, عملکرد علوفه, کیفیت علوفه, مراحل فنولوژی