حسین ارزانی - استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
جواد معتمدی (ترکان) - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران
سید رضا حسینی - عضو هیئت علمی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

آگاهی از جواب گویی علوفه مرتع به نیاز روزانه واحد دامی چراکننده در مرتع، یکی از موارد ضروری در تعادل دام و مرتع می باشد. به همین منظور در پژوهش حاضر، مطلوبیت مقادیر شاخص های کیفیت علوفه گونه های مورد چرای دام در مراتع ییلاقی سرعلی آباد گلستان به منظور تامین نیاز روزانه واحد دامی مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه از ۱۲ گونه مرتعی شامل: Achillea millifolium، Agropyrontrichophorum، Centureazuvandica، Crepiskhorassanica، Koeleria cristata، Medicagosativa، Poaangustifolia، Taraxacum brevidens، Thymus transcaspicus، Tragopogon graminifolius، Trifolium repens و Artemisiaaucheri در سه مرحله رشد (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) در سال ۱۳۸۷ نمونه برداری شد. در هر مرحله، ۳ نمونه و برای هر نمونه حداقل ۳ پایه گیاهی قطع گردید. سپس مقادیر شاخص های کیفیت علوفه محاسبه شد. نتایج حاصل نشان داد که مقادیر پروتئین خام مراتع مورد بررسی در تمامی مراحل رشد، بیشتر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (۷ درصد) برای تامین نیاز روزانه واحد دامی است. همچنین هضم پذیری گونه ها در مرحله رشد رویشی و گلدهی بیشتر از سطح بحرانی آن (۵۰ درصد) برای نیاز نگهداری واحد دامی و در مرحله بذردهی کمتر بود. ضمن اینکه مقادیر انرژی متابولیسمی مراتع مورد مطالعه در مرحله رشد رویشی بیشتر و در مرحله گلدهی و بذردهی کمتر از مقدار تقریبی سطح بحرانی آن (۸ مگاژول) برای تامین نیاز نگهداری روزانه یک واحد دامی می باشد. این امر بیانگر این است که مطلوبیت کیفیت علوفه مرتع در زمان های مختلف چرا یکسان نمی باشد و لازم است نیاز روزانه واحد دامی بر مبنای کیفیت علوفه مشخص شود. طبیعی است که با توجه به شرایط سال ممکن است، کیفیت علوفه گیاهان قدری تغییر یابد ولی بدلیل هزینه بر بودن تعیین کیفیت علوفه، می توان از نتایج مذکور به منظور برآورد نیاز روزانه دام در سال های مختلف استفاده کرد.

کیفیت علوفه, نیاز روزانه دام, مراحل رشد, حد بحرانی, مراتع سرعلی آباد