مریم دادگر - نویسنده مسئول، دانش آموخته دکتری، گروه خاکشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
شهلا محمودی - استاد، گروه مهندسی علوم خاک، دانشگاه تهران، ایران
محمدحسین مهدیان - دانشیار پژوهشی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی، تهران، ایران
محمد حسین مسیح آبادی - استادیار، گروه خاکشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
رضا سکوتی اسکویی - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران

در کشور ایران، صرف نظر از یک عرصه محدود، کربن آلی خاک در بیشتر عرصه های تولید، مانند زراعت و مرتع بسیار کم است. این واقعیت بیانگر آن است که تغییر جزئی در مقدار کربن آلی می تواند تاثیر بالایی بر خصوصیات خاک و در نتیجه کیفیت آن در شرایط خشک و نیمه خشک کشور داشته باشد. تعیین میزان کربن آلی در خاک به دلیل نقش موثر آن در خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی دارای اهمیت زیادی است. هدف از این تحقیق، برآورد کربن آلی خاک با استفاده از توابع انتقالی و متغیرهای مستقل خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک است. به همین منظور، ۶۰ نمونه خاک از مراتع منطقه دماوند به صورت سیستماتیک از عمق ۳۰-۰ سانتی متری برداشت شد و مقدار کربن آلی خاک، اسیدیته، آهک، ازت، شن، سیلت و رس تعیین شد. نتایج بدست آمده نشان داد که متوسط درصد کربن آلی خاک ۴۹/۰درصد بوده و حداقل آن ۱/۰ درصد و حداکثر ۹۲/۰ درصد است. با انجام آزمون نرمالیتی مشخص شد که داده ها از توزیع نرمال برخوردارند و بیشترین ضریب همبستگی را با رس (۰۱/۰, P< ۰ ۰/۸۳۸** (r= و پس از آن با ازت (۰۱/۰ (r=۰/۷۳۰**, P< دارند. بررسی یکی از روش های مورد استفاده در تخمین کربن آلی خاک استفاده از مدل رگرسیون غیر خطی چند متغیره می باشد که در آن از متغیرهای مستقل (رس، ازت، شن، سیلت، اسیدیته خاک، وزن مخصوص ظاهری و درصد سنگریزه) استفاده شد و دارای ضریب همبستگی بالایی با مقدار کربن آلی بود (۰۱/۰ > P (r=۰.۹۷۶**,. البته هر یک از این متغیرها به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر میزان کربن آلی موثر بود.

توابع انتقالی خاک, خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک, درصد کربن آلی