اصغر مصلح آرانی - استادیار، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد
غلامرضا بخشی خانیکی - استاد، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور تهران
بی بی عذرا حکیمی بافقی - کارشناس ارشد علوم گیاهی دانشگاه پیام نور تهران

پتاسیم، سدیم و پرولین نقش مهمی در سازگاری گیاهان به شرایط خشکی دارند. توزیع و پراکنش این مواد در گیاهان مناطق خشک و بیابانی به خوبی روشن نیست. در این تحقیق، تجمع این مواد در سه گونه Calligonum  polygonoides، Hammada salicornia و Stipagrostis pennata که از گیاهان مهم و از رویشهای طبیعی ایرانی و تورانی می­باشند، مورد بررسی قرار گرفت. ۶ پایه از هر گونه در شرایط (فرم رویشی) مشابه، در فصل تابستان انتخاب گردید. اندازه­گیری رطوبت خاک نشان داد که گیاهان در تنش خشکی قرار دارند. به­طوری­که نیمی از این گیاهان تحت تیمار آبیاری قرار گرفتند. مقدار پتاسیم، سدیم و پرولین در ساقه و ریشه این گیاهان اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که مقدار پرولین در ساقه و ریشه گیاه سبط (Stipagrostis pennata) به طور معنی­داری بیشتر از دو گیاه دیگر و بیشتر از سبط تحت آبیاری بود. همچنین مقدار پتاسیم گیاه رمس (Hammada salicornia) به­طور معنی­داری بیشتر از دو گیاه دیگر و بیشتر از رمس تحت آبیاری بود. مقدار پتاسیم در ریشه رمس نیز بیشتر از دو گونه دیگر، ولی مقدار آن با گیاهان تحت آبیاری اختلاف معنی­داری نداشت. سدیم در رمس نیز مانند پتاسیم از مقدار بیشتری برخوردار بود، اما تفاوت معنی­داری در مقدار آن بین دو تیمار تحت آبیاری و فاقد آبیاری مشاهده نشد. گیاه اسکنبیل (Calligonum  polygonoides) بعد از رمس از تجمع بیشتر سدیم در ساقه­ی خود برخوردار بود. مشابه ساقه، ریشه­های رمس و اسکنبیل نیز دارای سدیم بیشتری در مقایسه با سبط بودند. نتایج این آزمایش همچنین نشان داد که در هر سه گیاه به­ویژه در سبط نسبت K/Na در ریشه گیاهان در حال تنش خشکی کمتر و در ساقه دو گیاه سبط و رمس بیشتر از پایه­های آبیاری شده می­باشد. بنابراین نتیجه­گیری شد که هر سه این گیاهان راهبرد متفاوتی در مقابله با خشکی اتخاذ می­نمایند.

رمس, اسکنبیل, سبط, گیاهان مقاوم به خشکی, یزد