عباس پورمیدانی - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قم
محمدرضا نائینی - - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قم
حسین باقری - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قم
قادر کریمی - ۳- استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف شوری بر خصوصیات مورفولوژیکی، رویشی و فیزیولوژیکی سه گونه مرتعی  Ag. elongatum، Agropyron desertorum و Hordeum fragilis در گلخانه ی مزرعه فدک قم انجام شد. طرح به صورت فاکتوریل شامل سه گونه مرتعی به عنوان فاکتور اول و پنج سطح شوری صفر (شاهد)، ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی مولار کلرور سدیم به عنوان فاکتور دوم و با طرح پایه کاملا تصادفی در ۳ تکرار اجرا گردید. طول مدت اعمال تنش شوری ۶۶ روز بود. در مدت اجرای آزمایش ۲۷ متغیر مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که از نظر بیشتر صفات، گونه های تحت بررسی و سطوح مختلف شوری با یکدیگر اختلاف معنی داری داشتند. البته مقایسه میانگین صفات در ۱۵ تیمار اثر متقابل گونه * شوری نشان داد که تیمارهای شاهد و شوری ۵۰ میلی مولار در هر سه گونه تحت بررسی دارای بیشترین مقدار محتوای نسبی آب بوده و کمترین میزان آن در شوری ۲۰۰ میلی­مولار و در دو گونه Agropyronمشاهده گردید. بنابراین کاهش محتوای نسبی آب در این گونه ها به­عنوان واکنش گیاه در برابر تنش شوری می باشد. بدین ترتیب، بیشترین میزان کلروفیل کل در تیمار شاهد و در دو گونه Agropyron  و کمترین میزان آن در شوری ۲۰۰ میلی مولار و در هر سه گونه مشاهده شد. بنابراین با افزایش میزان تنش، مقدار کربوهیدرات محلول افزایش یافت. به­طوری­که بیشترین درصد پرولین در شوری ۲۰۰ میلی مولار و در هر سه گونه مشاهده شد. از بررسی مجموع صفات، آستانه تحمل به شوری در Ag. elongatum و Ag. desertorum را می­توان به­ترتیب شوری ۱۵۰ و ۱۰۰ میلی مولار و در Hordeum fragilis شوری ۵۰ میلی­مولار در نظر گرفت. بنابراین در میان گونه ها Ag. elongatum را می توان گونه متحمل تر به شوری دانست. از این رو متغیرهای رشدی دارای همبستگی مثبت و معنی داری با یکدیگر بودند و همبستگی منفی و معنی داری با متغیرهای میزان هیدرات های کربن و درصد پرولین داشتند. مقدار کلروفیل کل با محتوی نسبی آب همبستگی مثبت و معنی دار و با کمبود آب نسبت به حالت اشباع، قندهای محلول و درصد پرولین همبستگی منفی و معنی داری نشان داد.

Agropyron elongatum, Ag. desertorum, Hordeum fragilis, شوری, گلخانه