رضا باقری - نویسنده مسئول، استادیار، گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت کرمان
محمد رضا چائی چی - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران
محسن محسنی ساروی - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

به­منظور تعیین اثر شدت چرای دام بر رطوبت خاک و پوشش گیاهی در منطقه خبر استان کرمان طی دو سال این تحقیق  انجام شد. رویشگاههای مرتعی تحت سه سطح شدت چرایی ( بدون چرا، متوسط و شدید) با شرایط اکولوژیک همگن، از پارک ملی خبر و مجاور آن انتخاب شدند. پس از بلوک­بندی مکان نمونه­گیری هر سایت اقدام به بررسی رطوبت ماهانه خاک در طول دوره چرای دام در دو عمق ۱۵-۰ و۳۰-۱۵ سانتی متری خاک (با ۵ تکرار از هر سایت) گردید و پوشش تاجی گونه­های گیاهی (با ۳ تکرار ترانسکت در هر سایت چرایی) به روش خطی – تماسی طی سه دوره قبل، اواسط و بعد از چرا در مدت ۲ سال، اجرا شد. پس از تجزیه واریانس چند طرفه داده­های مربوط به رطوبت خاک در محیط نرم­افزاری SPSS، از آزمون چند دامنه دانکن برای مقایسه میانگین­ها استفاده شد. طبق یافته­ها، چرای شدید نسبت به قرق باعث کاهش درصد پوشش تاجی همه فرم های رویشی به­ویژه گرامینه­های پایا و بوته­ها در انتهای دوره چرای دام شد. کاهش رطوبت خاک در سایت چرای شدید نسبت به سایت چرای متوسط و بدون چرا، به­ترتیب با روند نزولی ۸۷/۱۶ و ۰۷/۲۵ درصد مشاهده شد و اثر منفی خشکسالی بر کاهش رطوبت خاک در این سایت چرایی بیش از دو سایت دیگر بود. طبق نتایج، سایت قرق و چرای متوسط به دلیل زیاد بودن پوشش درمنه و سایر گونه­های همراه به­ویژه گرامینه­های پایا در وضعیت ثابت و سایت چرای شدید به­دلیل غالبیت نسبتا تک­بعدی درمنه و پوشش تاجی کم سایر گونه­های همراه گرامینه بعلاوه ظهور گونه­های مهاجم Marrobium vulgaris  وPeganum harmala در مرحله انتقال به وضعیت نامناسبتر، از شناسنامه مدل حال و انتقال درمنه­زارهای ایران، قرار دارند. بنابراین اگر دام مازاد تعدیل نشود در آینده­ای نه چندان دور شاهد غالب بودن گونه­های ناخواسته در مراتع خواهیم شد

شدت چرا, پوشش گیاهی, رطوبت خاک, پارک ملی خبر, کرمان