اکبر گندمکار قالهری - کارشناس ارشد اداره کل منابع طبیعی استان مرکزی
محمد خسروشاهی - استادیار، بخش تحقیقات بیابان، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
غلامرضا گودرزی - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
حجت ا.. زاهدی پور - دانشیار پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی
اسماعیل عزیز آبادی - کارشناس ارشد اداره کل منابع طبیعی استان مرکزی

بیابان مکانی است که در آن مشکلات محیطی، زندگی انسان را با مشکل روبرو می­سازد. در بوجود آمدن شرایط بیابانی عوامل مختلف اقلیمی، زمین شناسی، پوشش گیاهی، خاک­شناسی، هیدرولوژی و ژئومورفولوژی نقش خاص خود را ایفا نموده و بر یکدیگر نیز تاثیرگذار می­باشند. برای شناسایی مناطق بیابانی و محدوده آنها، نیاز به بررسی دقیق عوامل فوق­الذکر در هر منطقه و تاثیر متقابل آنها بر یکدیگر می­باشد. به­طوری­که در این تحقیق به بررسی محدوده بیابان­های استان با توجه به عامل پوشش گیاهی پرداخته شده است. با تعیین محدوده بیابان­ها و جمع­آوری اطلاعات کامل در آن مناطق می­توان جهت جلوگیری از گسترش بیابان­ها و استفاده بهینه از پتانسیل­های موجود در آن، برنامه­ریزی مناسب و دقیق ارائه و اجرا نمود. برای این کار محدوده تیپ­های گیاهی غالب تعیین و نقشه آن به صورت رقومی در محیط نرم­افزار Ilwis تهیه شد. سپس تیپ­های گیاهی غالب به گروه­های مختلف تقسیم شد و با استفاده از اطلاعات موجود و با توجه به ویژگی­های عمومی هریک از گروه­ها و تیپ ها و گونه­های گیاهی و مناطق رویشی محدوده اراضی بیابان تفکیک گردید و بر این اساس نقشه مناطق بیابانی استان از جنبه پوشش گیاهی تهیه شد. بنابراین کل عرصه تیپ­های گیاهی بیابانی استان ۲۷۶۰۷۴ هکتار می­باشد و در محدوده مورد مطالعه ۲۱ تیپ گیاهی شاخص مناطق بیابانی مورد شناسایی قرار گرفته که ضمن مشخص کردن هر تیپ گیاهی نسبت به ارزیابی و تعیین و ظرفیت مراتع نیز اقدام گردید؛ در نتیجه وسیعترین تیپ گیاهی بیابانی تیپHultemia persica- Scariola  orientalisبا ۸/۷۷۸۳۳ هکتار می­باشد که در محدوده شهرستان­های ساوه، اراک، دلیجان و خمین پراکنده است و کوچکترین تیپ گیاهی Nitraria می باشد که با ۵/۲۹۹ هکتار وسعت در حاشیه کفه نمکی کویرمیقان واقع شده است.

قلمرو, بیابان, GIS, استان مرکزی, پوشش گیاهی