رقیه خلیلی - دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مدنی، آذربایجان شرقی، ایران

قرآن کریم، آخرین و کامل­ترین کتاب هدایت و نسخه سعادت همه بشر است. حقیقت قرآن بسان نوری است که از منبع لایزال علوم الهی سرچشمه می­گیرد تا زندگی آدمیان را روشن کند. پژوهش درباره اسلام و قرآن از جمله موضوعاتی است که به صورت آکادمیک، در دو سده اخیر مورد توجه مستشرقان بوده است. یکی از محورهایی که مستشرقان دینی درباره آن آثاری را پدید آورده­اند، خاستگاه قرآن است. پیش فرض بسیاری از آنان این است که قرآن اثری بشری بوده و از آموزه­ها و گزارش­های تاریخی قبل از خود استفاده کرده است. با این حال همه مستشرقان در این­باره یکسان نمی­اندیشند. پژوهش حاضر به دنبال پاسخی است که بیان کند نقد و تحلیل آرای مستشرقان دینی پیرامون خاستگاه قرآن، بر اساس آرای تفسیری آیت­الله جوادی به چه صورت می­باشد؟ پژوهش با شیوه توصیفی و تحلیلی به بیان این مسئله پرداخته، که بر اساس آن، مشخص شد که اهم نظرات درباره خاستگاه قرآن از دیدگاه مستشرقان، بشری یا غیر بشری بودن آن است، صرع و بیماری، تجلی نفس، فرهنگ و عقاید عرب جاهلی و . . . از جمله خاستگاه­های بشری و آیین حنفاء، مصادر خارجی و الهی و وحیانی بودن از جمله خاستگاه­های غیر بشری قرآن است. در این نوشتار، پس از ذکر آرای مستشرقان دینی پیرامون خاستگاه قرآن، ابتدا حقیقت وحی از دیدگاه آیت­الله جوادی تبیین گردیده و آن­گاه نقد و تحلیل آرای مستشرقان از دید این عارف فرهیخته بررسی شده و الهی و وحیانی بودن خاستگاه قرآن، اثبات شده است.

خاستگاه قرآن, مستشرقان دینی, آرای مستشرقان دینی, وحیانی بودن قرآن, آرای تفسیری جوادی