فرامرز محمدی پویا - مدرس گروه علوم تربیتی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
سینا ترکاشوند - دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
سهراب محمدی پویا - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفه­های تفکر انتقادی در منطق­الطیر عطار نیشابوری و به روش تحلیل محتوای کیفی و مفهومی، صورت پذیرفته است. بدین صورت که از طریق مطالعه­ی نظری، به تحلیل مفهوم تفکر انتقادی و تبیین مولفه­های آن پرداخته و سپس ازفرموارسیدومرحله­ایبازوبدونپیش­سازمانیافتگیجهتتحلیلمحتوایمنطق­الطیراستفادهشدهاست. بهاین­صورتکهکل اشعار، حکایات و تماثیلمورد بررسی قرار دادهشدهومواردیکهدارایمضامینمرتبط با مولفه­های تفکر انتقادیبودند،شناساییوطیدوموقعیتازجمله؛آدرس اشعار، حکایت و تماثیل، وزمینه­یمصداقی،درفرمتحلیلمحتوامنظورشده­اند. یافته­ها به تبیین مولفه­های نه­گانه­ای برای تفکر انتقادی انجامید (پرسشگری، قضاوت با معیار روشن، استدلال، تجزیه و تحلیل، بی­طرفی، روشمندی، عینیت­گرایی، حقیقت­جویی، انعطاف­پذیری) و سپس برای هر یک از مولفه­ها، مصادیقی در منطق­الطیر عطار استخراج گردید. نتایجپژوهش حاکی از تاکید منطق­الطیر عطار بر همه­ی مولفه­های تفکر انتقادی به­خصوص مولفه­ی پرسشگری، حقیقت جویی، قضاوت و ارزیابی با معیار روشن بوده، لذابهره­مندی از متون عرفانی می­تواند در پرورش تفکر انتقادی موثر باشد.

کلیدواژه­ها:منطق­الطیر- تفکر انتقادی- تحلیلمحتوا- تحلیلمفهومی