مجید کافی - دانش آموخته حوزه علمیه، استادیار و مدیر گروه جامعه شناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

امروزه به دلیل اینکه بهترین محیط اجتماعی برای گذراندن اوقات فراغت در میان اعضای خانواده است، مفهوم اوقات فراغت خانوادگی پدید آمده است. اوقات فراغت خانوادگی با تقویت روابط ساختاری و عاطفی خانواده ها، سبب تقویت ساختار خانواده ها می شود. ازاین رو، باید درک خود را از اوقات فراغت خانوادگی گسترش دهیم و بازتعریف کنیم. این پژوهش با مرور ادبیات و نظریه های اوقات فراغت خانوادگی و متن پژوهشی، به این پرسش ها پاسخ می دهد که «بازتعریف اوقات فراغت خانواده در سبک زندگی جدید و وجه سازگاری آن با آموزه های دینی چیست؟» و «چگونه باید اوقات فراغت را با گزاره های دینی، که به ظاهر نگرش منفی به اوقات فراغت دارند، جمع کرد؟» این پژوهش به این نتیجه رسید که ۱) بنابر روایات اسلامی، برای هر فرد از اعضای خانواده دو نوع اوقات فراغت می توان در نظر گرفت؛ نخست همان شکل بیان شده در روایت امام علی؟ع؟ است، یعنی استفاده بردن از لذت ها که همین معنا در این جستار منظور است؛ و دوم، درباره کسی است که کار و اشتغال روزانه اش پایان یافته است، عباداتش را انجام داده و از حلال های زندگی نیز لذت برده است و هنوز فرصت اضافه دارد. این همان اوقات فراغت به معنای بیکاری است که از دید اسلام نکوهیده است و باید از آن درست بهره برد؛ درغیراین صورت، آسایش واقعی فرد و خانواده را از بین می برد؛ ۲) هیچ گزاره اسلامی که دلالت بر ناشایستگی داشتن اوقات فراغت مورد نظر باشد، یافت نشد، بلکه گزاره هایی در تایید و تاکید گذراندن اوقات فراغت خانوادگی به دست آمد. آنچه در گزاره های اسلامی نهی شده است، تنبلی، بیکاری و سرخوشی است.

اوقات فراغت, سبک زندگی, ساختار خانواده, روابط عاطفی