مریم مظاهری - کارشناسی ارشد دانشکده تربیت مدرس قرآن مشهد
سیدمحمدرضا موسوی شوشتری - استادیار - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی مشهد، مشهد، ایران

جامعیت قرآن مجید از جمله مباحث بنیادین تفسیر و علوم قرآنی است که در فهم مراد و مقصود کلام خداوند متعال، بسیار تاثیرگذار است. پژوهشگران به منظور تبیین قلمرو معارف قرآن به آیاتی از قرآن استناد کرده اند. این مقاله، دیدگاه مفسران را در خصوص جامعیت قرآن با استناد آنان به آیه ﴿قل لئن اجتمعت الانس و الجن علی ان یاتوا بمثل هذا القرآن لا یاتون بمثله و لو کان بعضهم لبعض ظهیرا﴾(اسراء، ۸۸) - که از جمله آیات مستند جامعیت قرآن است- به روش توصیفی- تحلیلی بررسی کرده و کوشیده است به این مسئله که کدام تفاسیر آیه را مستند جامعیت دانسته و چه نوع جامعیتی را مد نظر داشته اند، پاسخ مناسبی دهد. بررسی ها نشان می دهد که به رغم آموزه های دیرین مکتب اهل بیت مبنی بر جامع بودن قرآن، استفاده جامعیت از آیه مزبور، بیشتر از ناحیه مفسران معاصر که رویکردی علمی- اجتهادی به قرآن داشته اند، صورت پذیرفته است.

تفسیر ترتیبی, تفسیر موضوعی, قلمرو معارف قرآن, اعجاز, تحدی