رضا تمرتاش - استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی مازندران
محمدرضا طاطیان - دانشجوی دکترای علوم مرتع، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران
بهجت ریحانی - کارشناسی ارشد مرتع داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی مازندران
فاطمه شکریان - دانشجوی کارشناسی ارشد مرتع داری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی مازندران

آگاهی در زمینه روابط پوشش گیاهی و خصوصیات خاکی در اراضی مارنی به­عنوان ابزاری مهم در شناخت اجزای اکوسیستم مرتعی جهت مدیریت صحیح این مناطق حساس ضروری می­باشد. در این راستا پوشش گیاهی و خاک­های مارنی دشت بیرجند مورد مطالعه قرار گرفت. ابتدا با استفاده از نقشه­های توپوگرافی، قابلیت اراضی، زمین­شناسی و عکس های هوایی منطقه، واحدهای ژئومورفولوژی شناسایی گردیده و پس از بازدیدهای میدانی، نمونه­برداری از پوشش گیاهی و خاک در واحدهای همسان انجام شد. روش نمونه­برداری سیستماتیک- تصادفی و اندازه و تعداد نمونه با استفاده از روش سطح حداقل و روش آماری تعیین گردید. سپس نمونه­برداری از پوشش گیاهی و لایه سطحی خاک در هر یک از قطعات نمونه صورت پذیرفت. خصوصیات خاک شامل بافت، هدایت­الکتریکی، آهک، گچ، کربن آلی، واکنش خاک و نسبت جذب سدیم در آزمایشگاه اندازه گیری شد. به منظور بررسی وجود اختلاف بین اجتماعات گیاهی و همچنین تعیین چگونگی واکنش آنها به تغییرات خاک، عمل تجزیه واریانس با استفاده از نرم­افزار  SPSSو رسته­بندی گیاهی با آنالیز CCA توسط نرم­افزاز Canoco ۴.۰ انجام شد. نتایج حکایت از آن داشت که اجتماعات گیاهی مختلف واکنش­های متفاوتی نسبت به خصوصیات خاکی داشته­اند، به طوری که گونه های Chenopodium albumوSuaeda fruticosaبیشترین همبستگی را با نسبت جذب سدیم داشته و گونه­های Salsola rigidaوAellenia glaucaعلاوه بر آن، با هدایت­الکتریکی و سپس میزان سیلت و گچ نیز همبستگی بالایی برقرار نموده­اند. همچنین ورود گونه مهاجمCousinia eryngium در اجتماعات گیاهی موجب تاثیرپذیری کمتر آنها نسبت به عوامل خاکی گردیده است. از این رو سایر گونه­های گیاهی نسبت به شوری واکنش منفی داشته و هیچ یک از گونه­ها نیز نسبت به pH خاک واکنش محسوسی نداشته­اند.

خاک های مارنی, پوشش گیاهی, خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک, دشت بیرجند