مجید دشتی - دانشجوی دکترای تخصصی فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشگاه فردوسی مشهد
امرعلی شاهمرادی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
حامد ظریف کتابی - مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی
اصغر پاریاب - کارشناس گیاه شناسی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی
غلامرضا حسینی بمرود - - کارشناس گیاه شناسی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی
صدیقه زارع کیا - کارشناس ارشد پژوهشی، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

گیاه مرتعی Salsola orientalis گونه ای پایا از خانواده Chenopodiaceae می باشد که بدلیل خوشخوراکی و مطلوبیت  و نیز خشکسالی­های اخیر، شدیدا"مورد چرای دام واقع شده، بطوری که در برخی از مناطق حذف گردیده  و یا در حد تک بوته هایی­  بر جای مانده است. برای مطالعه آت­اکولوژی این گونه در منطقه خراسان (شامل سه استان خراسان فعلی)، ابتدا کلیه رویشگاه­های آن مشخص گردید و با تعیین چندین سایت مطالعاتی خصوصیات رویشگاهی (اقلیم، توپوگرافی و خاک) آن بررسی شد. سپس، مطالعه بر روی مواردی از قبیل فنولوژی، نحوه تولید مثل، پوشش تاجی، تراکم و نیز سیستم ریشه این گیاه متمرکز گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که دامنه ارتفاعی رویشگاه­های این گونه مرتعی از حداقل ۵۰۰ متر تا حداکثر ۱۵۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا متغیر است. این گونه مرتعی در تمام جهات شیب دیده شد و در عرصه­های با شیب ۵ تا ۴۰ درصد رویش دارد. میانگین بارندگی در این رویشگاهها ۱۵۰ تا ۴۰۰ میلیمتر برآورد شد. متوسط درجه حرارت سالانه از حداقل  ۱۰ تا ۵/۱۷ درجه سانتیگراد متفاوت است. در منطقه خراسان، این گیاه در بیشتر رویشگاه­هایش بصورت همراه با گونه­های غالب Artemisia diffusa، Poa bulbosa ، Artemisia sieberi و نیز سایر گونه­های جنس Salsola  مشاهده می شود. مطالعات خاک­شناسی نشان داد که این گونه مرتعی خاک­های با عمق متوسط تا عمیق و بافت لومی شنی تا لومی سیلتی را می پسندد. همچنین ملاحظه شد که رویشگاه­های این گونه مرتعی عمدتا" دارای خاک­های با اسیدیته خنثی تا کمی قلیایی (۸/۷-۴/۷) می­باشند و میزان هدایت­الکتریکی در آنها از ۸/۰ تا ۲/۷  دسی­زیمنس بر متر در نوسان است.  بررسی سیستم ریشه آن نشان داد که گونه مورد نظر دارای ریشه­های مستقیم با انشعابهای فرعی فراوان است. عمق نفوذ ریشه­ها در خاک حداکثر تا ۵/۱ متر دیده شد. رشد رویشی این گیاه از اواسط اسفند ماه با ظهور برگهای متقابل رشته­ای آغاز می­گردد و تا اواسط خرداد به طول می انجامد. گلدهی از اوایل خرداد آغاز می شود و در اواسط مهرماه بذرها حالت شیری و خمیری دارند. مرحله رسیدگی بذر این گیاه از اوایل تا اواخر آبان است. بذرهای آن به تدریج از اوائل تا اواسط آذرماه ریزش می­کنند. نتایج همچنین نشان داد که قوه نامیه بذرهای این گیاه با گذشت زمان و در شرایط نگهداری طبیعی به­شدت کاهش می­یابد. زادآوری این گونه مرتعی در طبیعت عمدتا" توسط بذر صورت می­گیرد. نتایج حاصل از تجزیه ترکیبات شیمیایی قسمت علوفه این گیاه در مرحله بذردهی نشان داد که علوفه خشک آن دربرگیرنده ۸/۱۳ درصد پروتئین، ۲۸/۱۸ درصد خاکستر، ۶۲/۲ درصد کلسیم و ۱۹/۲۶ درصد فیبر می باشد

آت اکولوژی, Salsola orientalis, منطقه خراسان