علی اصغر نقی پور برج - دانش آموخته کارشناسی ارشد مرتع داری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس و عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان
قاسمعلی دیانتی تیلکی - استادیار گروه مرتع داری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
حسین توکلی - استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
مریم حیدریان آقاخانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مرتع داری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس

تغییر اقلیم و افزایش گرمای جهانی یکی از مهمترین چالش­ها در توسعه پایدار محسوب می­گردد که ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه­ای در اتمسفر می­باشد. دی­اکسیدکربن عمده­ترین جزء گازهای گلخانه­ای محسوب می­گردد. به منظور کاهش دی­اکسید­کربن اتمسفری و ایجاد تعادل در محتوای گازهای گلخانه­ای، کربن اتمسفر می­بایست جذب و در فرم­های آلی ترسیب گردد. مراتع، حدود نیمی از خشکی­های جهان را تشکیل می­دهند و حاوی بیش از یک سوم ذخایر کربن زیست­کره خاکی می باشند. در نتیجه، این اراضی قابلیت زیادی جهت ترسیب کربن دارا می­باشند. در این مطالعه اثر شدت چرا بر مقدار و توزیع ترسیب کربن خاک و زیتوده گیاهی در مراتع نیمه­خشک سیساب بجنورد واقع در استان خراسان شمالی مورد ارزیابی قرار گرفت. بعد از بازدید صحرایی، سه منطقه نمادین شدت چرایی (مرجع، کلید و بحرانی) مشخص گردید. مقادیر کربن در زیتوده هوایی، زیرزمینی، لاشبرگ و خاک (عمق ۱۵-۰ و۳۰-۱۵ سانتی­متری) این سه منطقه محاسبه شد. نتایج نشان داد که میانگین کل ترسیب کربن در منطقه مرجع، کلید و بحرانی به­ترتیب ۷۱/۳۸، ۱۷/۲۸ و ۴۳/۲۴ تن در هکتار بود. نتایج توزیع کربن نیز نشان داد که بیش از ۹۷ درصد از کل ترسیب کربن را کربن آلی خاک تشکیل می­داد و همچنین ذخیره کربن در زیتوده زیرزمینی، بیش از زیتوده هوایی بود. به طور کلی­ می­توان چنین نتیجه­گیری کرد که افزایش شدت چرا منجر به کاهش درصد پوشش گیاهی، میزان زیتوده گیاهی و در نهایت کاهش میزان ترسیب کربن در خاک و زیتوده گیاهی شده است و خاک مهمترین مخزن کربن آلی در مراتع می­باشد.

ترسیب کربن, خاک, زیتوده گیاهی, شدت چرا, مراتع سیساب بجنورد