علی بمان میرجلیلی - کارشناس ارشد مرتع داری, دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس
قاسمعلی دیانتی تیلکی - استادیارگروه مرتع داری, دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس
ناصر باغستانی - استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد

در این تحقیق مقایسه پنج روش اندازه گیری فاصله ای تعیین تراکم، شامل روشهای نقطه مرکز یک چهارم، نزدیکترین فرد، نزدیکترین همسایه، زوج تصادفی و زاویه منظم در بوته زارها از نظر صحت بررسی شد. گونه های مورد مطالعه در مناطق کوهستانی درمنه کوهی(Artemisia aucheri) و در منطقه دشتی علف شتر(Cornulaca monacantha) بود. بدین ترتیب سه سایت مطالعاتی در مرتع تنگ لایبید استان یزد با پوشش های متفاوت انتخاب گردید. در هر سایت منطقه کلید مشخص شد و محدوده هایی به ابعاد (۱۰۰×۴۰) متر مربع انتخاب و کلیه بوته های مورد نظر در این سطح شمرده شدند و این روش به عنوان شاهد در نظر گرفته شد و کلیه روشها با این روش با استفاده از طرح بلوک کاملا تصادفی با سه تکرار و با استفاده از آزمون دانکن مقایسه شدند، بدین ترتیب که در هر منطقه کلید در هر تکرار سه ترانسکت ۱۰۰ متری به فاصله ۱۰ متر ایجاد گردید در طول هر ترانسکت ۱۰ نقطه که فاصله آنها از همدیگر۱۰ متر بود مشخص گردید. برای هر یک از روشهای فاصله ای تعداد۳۰ اندازه نمونه در هر تکرار در هر روش مورد نظر اجرا گردید. الگوی پراکنش در هر منطقه با استفاده از دو شاخص فاصله ای هاپکینز و ابرهارت محاسبه شدند. نتایج نشان داد که در منطقه دشتی با تراکم واقعی ۳۸/۰پایه در متر مربع با الگوی پراکنش کپه ای و کپه ها به صورت یکنواخت، روش نقطه مرکز یک چهارم، نزدیکترین برآورد به مقدار شاهد ارائه نموده است. در دامنه غربی منطقه کوهستانی با تراکم واقعی۸/۱ پایه در متر مربع با الگوی پراکنش تصادفی به سمت یکنواختی و بندرت کپه ای روش نزدیکترین همسایه، نزدیکترین برآورد به مقدار شاهد ارائه نموده و در دامنه شرقی منطقه کوهستانی با تراکم واقعی ۹/۲ پایه در متر مربع و الگوی پراکنش تصادفی به سمت یکنواختی، روش نزدیکترین همسایه، نزدیکترین برآورد به مقدار شاهد ارائه نموده است. بنابراین در مراتع بوته زار با پوشش حدود ۱۰ درصد و الگوی پراکنش کپه ای، روش نقطه مرکز یک چهارم و در مراتع درمنه زار با پوشش حدود۲۰-۱۶ درصد و الگوی پراکنش یکنواخت، روش نزدیکترین همسایه جهت تعیین تراکم توصیه می گردد.

تنگ لایبید, علف شتر, درمنه کوهی, شاخص هاپکینز, شاخص ابرهارت, تراکم, روش فاصله ای