صادق اسفندیاری - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه
علی مراد حسن لی - استادیار دانشگاه شیراز
هوشمند صفری - مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه
محسن فرشادفر - مربی پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه

در تحقیق حاضر تاثیر کم آبیاری بر صفت مقاومت به خشکی پنج گونه یونجه یکساله در منطقه اسلام آباد غرب از توابع استان کرمانشاه مطالعه شد. دو  سطح آبیاری(صفر و ۱۰۰ درصد آبیاری)  به عنوان تیمارهای اصلی و پنج گونه یونجه یکساله که در منطقه بصورت خودرو وجود دارند، به عنوان تیمارهای فرعی در سه تکرار و در قالب طرح کرت های خرد شده در نظر گرفته شدند. نیاز آبیاری یونجه با استفاده از روش پنمن مانتیث و بر اساس نرم افزار CROPWAT بر مبنای دادههای اقلیمی منطقه اسلام آباد غرب با در نظر گرفتن بازدهی ۹۰ درصد برآورد شد. با استفاده از عملکرد محیط آبی و دیم شاخصهای زیر به عنوان مقاومت به خشکی محاسبه شدند که عبارتند از: شاخصهای میانگین هندسی بهرهوری (GMP)، میانگین هارمونیک (MH)، بهرهوری متوسط(MP)، تحمل به خشکی (TOL)، تحمل به تنش (SSI) و (DTi). تجزیه واریانس شاخصها نشان داد که در ساختار دادهها برای اثر گونه، تنوع معنیدار وجود دارد، به همین دلیل اثر گونه در تمامی شاخصها در سطح ۱% معنیدار بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگینها برای شاخص تحمل به تنش نشان داد که گونه  minima بیشترین حساسیت به تنش و گونههای radiata و turbinata کمترین میزان حساسیت به تنش را داشتند. بنابراین گونههای  radiata و  turbinata مقاومترین گونهها به تنش خشکی میباشند و گونه  هر چند در سطوح مختلف آبیاری عملکرد بالایی دارد، اما یک گونه حساس به خشکی است. با توجه به شاخص تحمل به خشکی گونه، کمترین میزان تحمل به خشکی را داشت گونه  بیشترین بهرهوری متوسط ( (MPرا داشت. بر اساس شاخصهای محاسبه شده میتوان گونهrigidula  را در محیطهای آبی و گونه  turbinata را در محیطهای کم آبیاری و حتی دیم توصیه نمود. گونههای radiata  minima, و, orbicularis با توجه به قابلیت پایینی که از نظر تولید علوفه دارند در درجه دوم اهمیت نسبت به گونههای  turbinata وrigidula قرار گرفتند.

مقاومت به خشکی, یونجه های یکساله, کم آبیاری, حساسیت به تنش