جمال حسنی - عضو هیئت علمی مر کز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان
امرعلی شاهمرادی - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

یکی از گونه های ارزشمند جنس جاشیر(prangos) در استان کردستان، گونه P. ferulacea است که در سطح وسیعی از مراتع رویش دارد. این تحقیق با هدف بررسی بوم شناختی فردی این گونه از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۳ ، در چهار رویشگاه شیان و آریز (سنندج)، خان(بانه) و درکی (مریوان) در استان کردستان انجام شد. برای انجام این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی مقیاس ۵۰۰۰۰ :۱ کردستان محدوده رویشگاهها و وضعیت فیزیوگرافی رویشگاههای مورد بررسی تعیین گردید. ارزیابی شاخصهای پوشش تاجی، تراکم و زادآوری جاشیر و گیاهان همراه، در پلاتهای مربع شکل ۲×۲ متر در راستای خطوط ترانسکت انجام شد. فنولوژی گیاه در هر رویشگاه تعیین و ارزش رجحانی گیاه نیز در مراحل مختلف رشد توسط دامهای موجود در منطقه بررسی گردید. مطالعه خاک شناسی رویشگاهها با حفر پروفیل و ارسال نمونه خاک به آزمایشگاه انجام و برای بررسی سیستم ریشه، نیز ۴ گیاه کامل از خاک خارج و خصوصیات ریشه ارزیابی گردید. برای بررسی وزن هزاردانه، فصل کاشت و عمق کاشت، مقداری بذر جمع آوری و در فصل بهار و پاییز در عمقهای ۲، ۴، ۶، ۸ و۱۰ سانتیمتر کاشت گردید. نتایج نشان داد، این گونه در شیبهای شمال و شمال غربی مناطق کوهستانی و در دامنه ارتفاعی ۱۸۰۰ تا ۲۹۰۰ متر از سطح دریا استقرار دارد. رویشگاههای مختلف از نظر پوشش تاجی تفاوت معنی دار با هم نداشتند، ولی از نظر تراکم و میزان زادآوری متفاوت بودند. بالاترین تراکم  گیاه با تعداد ۷/۱۶ پایه در رویشگاه درکی (مریوان) و کمترین تراکم ۵/۶ پایه در ۴ مترمربع در آریز (سنندج) ثبت شد. وزن هزار دانه بذر ۲۱۲ گرم بود، رویشگاه شیان (سنندج) با میانگین ۱/۳ کمترین و درکی (مریوان) با میانگین ۳/۱۳ نهال در ۴ مترمربع بیشترین میزان زادآوری را به خود اختصاص دادند. مراحل فنولوژی گیاه در همه رویشگاهها نسبتا یکسان و از اوایل فروردین رشد گیاه آغاز و در اواسط مردادماه خاتمه می یابد. بررسی ارزش رحجانی گیاه نشان داد که در هیچ یک از مراحل رشد، دام  از این گونه استفاده نمی کند و فقط به صورت علوفه خشک زمستانه از آن استفاده می شود. کاشت بذر این گونه در فصل پاییز و در عمق ۴ سانتیمتر، موفقیت بیشتری دارد.

آت اکولوژی, جاشیر, فنولوژی, استان کردستان