احمد احمدی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی
عباسعلی سندگل - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

مناطق کوهستانی به عنوان مهمترین منبع تولید علوفه دام، آب، انرژی،تنوع بیولوژیکی، مواد معدنی، تولیدات جنگلی و کشاورزی و تفرج هستند، اکوسیستم های کوهستانی به سرعت در حال تغییر بوده و به فرسایش تشدید شونده،لغزشها و کاهش تنوع زیستی حساس می باشند، اکوسیستم های کوهستانی برای بقای اکوسیستم های دنیا ضروری هستند. در استان آذربایجان غربی دام موجود در مرتع بیش از دو برابر ظرفیت مراتع می باشد. امروزه با در نظر گرفتن فرسایش ژنتیکی وسیر قهقرایی پوشش گیاهی بررسی اثر چرای متعادل بر بهبود مرتع و تولید دامی امری ضروری و پر اهمیت است. برای بررسی تولیدات دامی دامهای چرا داده شده در قطعه تعادل دام و مرتع  و تعدادی از دامهایی که به صورت سنتی چرا می نمودند ، قبل از ورود به مرتع و بعد از دوره چرا توزین گردیدند. در این مطالعه تیپ گیاهی Festuca ovina -Bromus tomentellus  با وضعیت متوسط ،گرایش منفی و ظرفیت ۷/۰ واحد دامی در یک دوره بهره برداری ۹۰ روزه انتخاب واز سال ۱۳۷۸تا سال ۱۳۸۲ با توجه به ظرفیت و آمادگی مرتع مورد چرای متعادل قرار گرفت.نتایج نشان داد که وضعیت مراتع از متوسط به خوب رسیده و ظرفیت مراتع از ۳/۱ واحد دامی در ماه به ۷/۲ واحد دامی در ماه  افزایش پیدا نموده است. میانگین پوشش گیاهی و درصد حفاظت خاک  از ۲۴ و ۵۴ درصد  در سال ۱۳۷۹ به ترتیب به  ۳۳  و ۶۴ درصد در سال ۱۳۸۲ رسیده است که در سطح ۰۵/. اختلاف معنی داری دارند ((P

سلماس, چرای متعادل, بهبود مرتع