مرتضی اکبرزاده - - استادیار پژوهشی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.
تقی میر حاجی - محقق موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

مطالعه تغییرات پوشش گیاهی تحت شرایط عدم چرای دام در رویشگاههای مرتعی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تصور بر این است که حفاظت مرتع از چرای دام موجب گرایش آن به طرف مرحله کلیماکس و بهبود وضعیت مرتع می گردد. قسمت بیشتر مراتع کشور ما در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد. نوسان و تغییر سال به سال بارندگی از عوامل عمده ای است که پوشش گیاهی را تحت تاثیر قرار می دهد. در سالهای خشک که  بارندگی کاهش می یابد مراتع طبیعی صدمه دیده، از پوشش و تولید آن کاسته می شود. این بررسی با هدف تاثیر قرق و تغییرات بارندگی در تغییرات پوشش گیاهی، انجام شد. برداشت های مورد نیاز از مولفه های گیاهی در نه سال متوالی ۸۳-۱۳۷۵ از پلات های ثابت داخل قرق رودشور بعمل آمد. از خصوصیات گیاه؛ پوشش تاجی، تراکم و زادآوری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل به شرح زیر است. در طول یک دوره ۹ ساله که از سال دوم آن یک دوره خشک به مدت ۵ سال بوقوع پیوست، پوشش تاجی گونه های دائمی ۴۰ درصد کاهش یافت که این کاهش در بین گونه ها، از ۲۶ تا ۹۵ درصد نوسان داشت. تنها پوشش گونه Poa sinaica که زودتر از بقیه گونه ها مراحل رویشی خودرا انجام داد، تا سه برابر افزایش یافت. کاهش پوشش در گندمیان کمتر و در پهن برگان علفی بیشتر بود. در سالهای مرطوب تر زادآوری بیشتر بود و حدود ۸۱ درصد زادآوری در گندمیان و آن هم در گونه  Stipa hohenackeriana مشاهده شد. در طول مدت ۹ سال به خصوص در سالهای خشک، تراکم بیشتر گونه های موجود در قرق کاهش یافت.

semi-arid rangelands, precipitation, Canopy Cover, Density, regeneration, Exclosure, Rudshur