بهنام آقائی نژاد - کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی ایران، کاشان
مریم جلائی - دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، ایران، کاشان

از آنجایی که در متون آموزشی، تصاویر نقش قابل توجهی را ایفا می کنند لذا کاربست روشمند آن می­تواند موجب تسهیل یادگیری و افزایش عملکرد شناختی فراگیران شود. در پژوهش حاضر، تصاویر کتاب های عربی متوسطه اول از لحاظ ابعاد مختلف بازنمایی شامل بعد فرایند، شخصیت و محیط بر اساس نشانه شناسی اجتماعی کرس و ون لیوون (۲۰۰۶) و نیز چگونگی انتقال معنای تصاویر متناسب با دانش فراگیران و رشد شناختی و ادراکی آنها بر اساس دیدگاه رشدشناسی گو و فنگ (۲۰۱۵) به روش کمی و کیفی و با استفاده از بازبینه (چک­لیست) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد در بیشتر تصاویر در ابعاد معنای بازنمایی، الگوی مناسب در گزینش تصاویر در پایه­های هفتم تا نهم متناسب با روند رشد شناختی و ادراکی فراگیران وجود ندارد؛ زیرا در بررسی بعد فرایند، تغییرات رشدی و شناختی از شیوه فرایند روایتی به مفهومی در تصاویر کتاب­های پایه هفتم تا نهم به طور کامل رعایت نشده است. در بعد شخصیت نیز تغییرات رشدی و شناختی از تصاویر کارتونی به  تصاویر واقعی رعایت نشده و فقط از شخصیت­های فردی و گروهی تا حدودی استفاده شده است. از نظر بعد محیط نیز تغییرات رشدی و شناختی از محیط­های بومی به محیط­های غیر بومی در تصاویر پایه هفتم تا نهم وجود ندارد. نتایج این پژوهش می تواند به مولفان کمک کند تا در چاپ­های آتی این کتاب ها تصاویری مناسب با تغییرات رشدی و شناختی فراگیران انتخاب کنند تا تسهیل­­کننده یادگیری آنها باشد.

تصاویر, بعد بازنمایی, کتاب های عربی متوسطه اول, نشانه شناسی اجتماعی کرس و ون لیوون, رشدشناسی گو و فنگ