مهدی تیموری - گروه مهندسی طبیعت، دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه بجنورد
وحید غلامی - دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان
محمدرضا خالقی - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تربت جام، گروه کشاورزی و منابع طبیعی، تربت جام، ایران

در این مقاله، شاخص خشکسالی بارش استاندارد(SPI) و یک نسخه اصلاح شده آن جهت بررسی اثرات خشکسالی بر عملکرد گندم در استان خراسان شمالی مورد استفاده قرار گرفت. در نسخه اصلاحی بارش موثر ماهانه جایگزین شده و به نام شاخص بارش استاندارد کشاورزی محور (شاخص aSPI) استفاده شد. جهت محاسبه متغیر بارش موثر، روش تجربی سرویس حفاظت خاک ایالات متحده بکار رفت.شاخص مورد نظر با استفاده از داده های بارش و دمای ماهانه دوره ۳۰ ساله (۱۳۶۸ تا ۱۳۹۷) ایستگاههای همدیدی خراسان شمالی محاسبه گردید و مقادیر آن در پنجره های مختلف زمانی با عملکرد گندم در دوره زمانی ۱۵ ساله( ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۷) تطبیق داده شد. هر دو شاخص اصلی و اصلاح شده در پنجره های زمانی معمول ۱، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹ و ۱۲ ماهه محاسبه و با استفاده از ضریب همبستگی رابطه انها با عملکرد استاندارد شده، مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفت. نتایج کاربست شاخص بارش استاندارد کشاورزی نشان داد که بارش های تاثیرگذار در عملکرد محصول گندم دیم استان در ایستگاه بجنورد، بارش های دوره زمانی آبان-اردیبهشت، در ایستگاه شیروان، فاروج و اسفراین دوره زمانی فروردین-خرداد، در ایستگاه مانه و سملقان دوره زمانی آبان تا دی و در ایستگاه جاجرم دوره زمانی مهر-خرداد، هستند.

بارش موثر, شاخص خشکسالی, عملکرد گندم