احمد لامعی گیو - دانشیار، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

ترجمه از مهم ترین راه های انتقال فرهنگ در میان جوامع بشری و از موثرترین مولفه های ایجاد پیوند میان ملل مختلف برای تعالی ارزش های انسانی و تضارب اندیشه های جهانی به شمار می آید. این پدیده به شکل های گوناگونی صورت می گیرد و جانب هر یک از دو زبان مقصد یا مبدا، دچار برجستگی یا فرورفتگی می شود و یا با تعادل ساختاری و معنایی، انجام می گیرد. آنتوان برمن از نظریه پردازان ترجمه است که به معرفی مولفه های تحریفی ترجمه پرداخت و عدم تعادل متن مبدا و مقصد را نشان داد. ترجمه آثار دو ملت ایران و عرب از این مولفه ها خالی نیست. از جمله مهم ترین آثار ادبی در زمینه داستان، نون و القلم جلال آل احمد است که داستانی تمثیلی با رویکرد اجتماعی محسوب می شود. این داستان را ماجده العنانی، مترجم و پژوهشگر مصری ترجمه کرد و به جهان عرب معرفی کرد. بررسی عناصر ریخت شکنانه برمن در این ترجمه، میزان پایبندی مترجم به ساختار و مفهوم متن مبدا را می رساند و نمایانگر میزان جذب مخاطب به این ترجمه است. پژوهشگر با روش توصیفی- تحلیلی، شخصیت های داستان را در متن مبدا و مقصد وارسی کرد و به بازخوانی غنازدایی کمی و کیفی اقدام کرد. برای این کار، نمونه هایی را به طور تصادفی ساده از هر شخصیت برگزید و ترجمه پیشنهادی برای متون منتخبه نیز ارائه شد. یافته های پژوهش نشان داد که العنانی در ترجمه اوصاف شخصیت ها، اغلب قصد حفظ ساختار نحوی زبان مبدا را دارد، اما این امر سبب ریزش کیفیت ترجمه شده و مفهوم والای متن مبدا را به زیر کشیده است. در برخی موارد، وی به تضعیف کمی و حذف برخی واژگان و عبارات پرداخته که موجب تزلزل در بار معنایی و پیام متن مبدا شده است.

ترجمه نون و القلم, ماجده العنانی, توصیف شخصیت ها, آنتوان برمن, غنازدایی کمی و کیفی