الهام حریریان توکلی - دانشجوی دکتری مدیریت آموزش عالی، گروه مدیریت آموزشی و آموزش عالی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
مقصود فراستخواه - استاد، گروه برنامه ریزی آموزش عالی، موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، تهران، ایران
بهارک شیرزاد کبریا - استادیار، گروه مدیریت آموزشی و آموزش عالی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
فاطمه حمیدی فر - استادیار، گروه مدیریت آموزشی و آموزش عالی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی تحلیلی و نظام مند مدل های حکمرانی آموزش عالی است. برای دستیابی به این هدف، پژوهشگران با استفاده از روش مرور فرا روایت یا مرور شبه نظام مند مقاله ها و مستندات مرتبط را بررسی کردند. مرور شبه نظام مند در این پژوهش مبتنی بر «راهنمای هانااسنایدر برای مرور نظام مند در حوزه مدیریت» و استاندارد ارائه شده توسط «ونگ و همکاران» انجام شده است. به طورکلی، این بررسی به دنبال شناسایی و تحلیل پژوهش هایی مرتبط، که ممکن است پیامدهایی برای موضوع مورد مطالعه داشته باشند است و به جای اندازه گیری تاثیر، آن ها را ترکیب و تحلیل می کند تا ادراک بهتری از موضوع مورد مطالعه ارائه کند. مواد و روش ها: برای انجام این پژوهش مدارک مرتبط با کلیدواژه های مرتبط در پایگاه های اطلاعات علمی معتبر انگلیسی فارسی و انگلیسی بازیابی شد. در گام بعد به منظور انجام مرور شبه نظام مند آثار مکتوب نویسندگان ایرانی و خارجی، و مقاله هایی که در آن ها مدل حکمرانی آموزش عالی ارائه شده بود یا درباره مدل های حکمرانی آموزش بحث شده بود به عنوان مقاله های مرتبط با موضوع پژوهش انتخاب گردید و پس از آن پژوهشگران با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی محتوای مدل های منتخب را با استفاده از نرم افزار اطلس تی کدگذاری و مقوله بندی کردند و در آخر نیز تحلیل ابعاد حکمرانی بر پایه نتایج به دست آمده در تحلیل محتوای کیفی و مرور شبه نظام مند انجام شد. بحث و نتیجه گیری: حکمرانی آموزش عالی به نظام قدرت ناشی از قوانین، سیاست ها و قواعد گفته می شود که مسئولیت های بازیگران مختلف را در نظام آموزش عالی معین می کند و دانشگاه ها در بستر آن فعالیت می کنند. با وجود این که این نظام ها در نظام آموزش عالی کشورها متفاوت است، الگوهای مشترکی بین آن ها وجود دارد. هدف این پژوهش شناسائی الگوهای مشترک، ابعاد، مولفه ها و شاخص های حکمرانی در مدل های بررسی شده است. یافته ها نشان می دهد که در طول سه دهه گذشته مفهوم سازی نظری در این زمینه، گسترش قابل توجهی پیدا کرده است و مدل های بنیادی مبتنی بر مدل کلارک ایجاد شده است. این تحلیل نتایج پژوهش های پیشین درباره وجود دو جریان در مدل های حکمرانی آموزش عالی را تایید می کند. هم چنین یافته های پژوهش نشان می دهد که از میان ابعاد حکمرانی بعد استقلال دانشگاهی، تعادل نهادی قدرت و سازوکار تامین منابع مالی بیش از سایر ابعاد در مدل های حکمرانی مورد توجه قرار گرفته است.

استقلال دانشگاهی, تامین منابع مالی, تحلیل نظام حکمرانی, حکمرانی آموزش عالی, گونه شناسی حکمرانی آموزش عالی, مدل ها و چارچوب ه