جواد جهاندیده - دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
محبوبه عارفی - دانشیار برنامه ریزی درسی،گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
اباصلت خراسانی - دانشیار برنامه ریزی توسعه آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

هدف: پدیده چند زبانی از دیرباز یکی از مسائل اصلی جامعه ایرانی بوده است. در کشور ما هر ساله تعداد زیادی از دانش آموزان با تسلط به زبان قومی و مادری شان و با آشنایی اندک به زبان فارسی وارد دبستان می شوند؛ اما از گذشته تاکنون نظام آموزشی ما با این همه کودک برخورد زبانی واحدی داشته است و همه آنان را فارسی زبان می داند. هدف پژوهش حاضر، بازنمایی معنایی تجارب زیسته دانش آموزان دوزبانه (بلوچ) ابتدایی از آموزش به زبان فارسی بود.مواد و روش ها: رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر از نوع پژوهش کیفی بوده و روش پدیدارشناسی در آن به کار گرفته شده است. داده های پژوهش به روش مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شده اند و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوای مضمونی انجام گرفت. شرکت کنندگان در این پژوهش، دانش آموزان مقطع ابتدایی شهرستان سراوان بوده است که با روش نمونه گیری هدفمند از بین پایه های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی که در سال ۹۹-۱۳۹۸ مشغول به تحصیل بودند، انتخاب شدند.بحث و نتیجه گیری: تحلیل عمیق دیدگاه های دانش آموزان، موجب شناسایی و دسته بندی هفت مضمون سازمان دهنده شامل؛ نگرش دانش آموزان نسبت به مدرسه (با سه مضمون پایه مکان پرورشی، مکان عاطفی-اجتماعی و مکان آموزشی)؛ اثرات کاربرد زبان مادری در مدرسه (با سه مضمون پایه یادگیری معنادار، ادراک عمیق و احساس قوی)؛ موانع به کارگیری زبان مادری در مدرسه (با مضمون پایه هزینه بری آموزش زبان مادری)؛ جایگاه زبان مادری در مدرسه (با چهار مضمون پایه استفاده غیررسمی، استفاده ناچیز، اجبار بر استفاده زبان رسمی و نادیده گرفتن زبان مادری)؛ احساس اولیه ورود به مدرسه (با دو مضمون پایه احساسات منفی و مکانیسم های دفاعی)؛ اثرات عدم استفاده زبان مادری در مدرسه (با سه مضمون پایه یادگیری سطحی، ضعف در یادگیری و هیجانات منفی) و جایگاه زبان مادری (با دو مضمون پایه محترم شمردن و هویت بخشی) گردید.

آموزش به زبان فارسی, مدارس ابتدایی, رویکرد کیفی, دوزبانگی