مهدی ضیائی نسب - استادیار، گروه ژنتیک و به نژادی گیاهی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران
علی رحمتی منصورآباد - دانش آموخته کارشناسی ارشد، ژنتیک و به نژادی گیاهی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

لوبیا چیتی یکی از حبوبات یکساله زراعی است که به دلیل پروتئین بالا و استفاده در رژیم غذائی، از اهمیت زیادی برخوردار است. این گیاه از نظر ویژگی های رویشی و بذر دارای تنوع زیادی است. با توجه به نقش تنوع ژنتیکی در پیشبرد برنامه های به نژادی، بررسی ویژگی های مورفولوژیکی تعیین کننده عملکرد، روش مناسبی برای دستیابی به معیارهای انتخاب در جهت بهبود عملکرد، اصلاح و معرفی ارقام است. به منظور بررسی تنوع ارقام مختلف لوبیا چیتی از لحاظ عملکرد و اجزاء عملکرد، آزمایشی روی ۶ رقم لوبیا چیتی (غفار، F۱۶ پایه بلند، Ks۲۱۴۹۲ ، Ks۲۱۴۹۵، Ks۲۱۵۵۸ و(Ks۲۲۱۰۲، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در شهرستان دماوند انجام گردید و صفاتی نظیر تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، تعداد دانه در غلاف، وزن صددانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت، اندازه گیری شد. براساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس، از لحاظ کلیه صفات، بین ارقام مورد مطالعه، اختلاف معنیدار وجود داشت که این امر بیانگر وجود تنوع بسیار زیاد در این گیاه است . رقم Ks۲۱۴۹۵، بالاترین عملکرد دانه را نشان داد. عملکرد بالای دانه در این رقم را می توان به مقادیر بالای تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و طول غلاف نسبت داد. عملکرد دانه علاوه بر صفات تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف، با شاخص برداشت نیز همبستگی مثبت و معنی دار داشت. در تجزیه به مولفه های اصلی، در مولفه اول، صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، طول غلاف، عملکرد دانه و شاخص برداشت، بیشترین نقش را در واریانس بین ارقام داشتند. در تجزیه کلاستر، ارقام مورد بررسی، در ۴ گروه قرار گرفتند بطوریکه رقم Ks۲۱۴۹۵ بصورت مجزا در یک گروه قرار گرفت. بنظر می رسد صفات با اهمیت در مولفه اول، مهمترین عواملی باشند که باعث تمایز این رقم از سایر ارقام شده اند.

تنوع، لوبیا چیتی، عملکرد، اجزاء عملکرد