ناصر بهنام - دانشجوی دکتری مکانیک سنگ دانشگاه صنعتی شاهرود
احمد رمضان زاده - دانشیار دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک دانشگاه صنعتی شاهرود

از آنجا که اکتشاف و توسعه نفت و گاز به سمت مخازن غیر متعارف با نفوذپذیری کم، سازندهای عمیق و سایر منابع پیچیده هیدروکربوری سوق پیدا می کند، با کاهش کیفیت منابع زیر زمین، بدتر شدن محیط عملیاتی، بیشتر تشدید می شود و مهندسی حفاری از نظر ایمنی، اقتصادی و بهره وری با یکسری مشکلات و چالش روبرو است. بنابراین اکتشاف نفت و گاز از طریق فناوری حفاری هوشمند محقق می شود. فناوری حفاری هوشمند ترکیبی از فناوری های پیشرفته مانند کلان داده ها و هوش مصنوعی است که با بهره گیری از آن ها، انتظار می رود که فناوری حفاری هوشمند بتواند قابلیت تشخیص پیشرفته، فرمان هوشمند، کنترل حلقه بسته و تصمیم گیری هوشمند را در روند حفاری به کار گیرد و در نتیجه باعث افزایش بهره وری و نسبت بازیابی نفت و گاز و کاهش هزینه های حفاری شود. در این مقاله به طور مفصل فناوری های کلیدی در حفاری هوشمند و تجهیزات حفاری هوشمند توضیح داده شده و تجهیزات و فناوری های موجود به منظور توسعه این فناوری در کشور مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار گرفته است. توسعه فناوری حفاری هوشمند در کشور نیاز فوری به ادغام نیروهای تحقیقاتی علمی داخلی و خارجی بر اساس آموزش از تجربیات پیشرفته کشورهای خارجی و ایجاد یک سیستم کلی برای حفاری هوشمند دارد. در عین حال، تقویت نوآوری مشترک و ایجاد همکاری بین صنعت و دانشگاه و تحقیقات نیز ضروری است. همچنین بسترهای نرم افزاری، بهبود آموزش پرسنل و ارتقا بیشتر هوش، برای دستیابی به حفاری هوشمند باید فراهم شود. در فناوری حفاری هوشمند با توجه به بهبود کارایی حفاری، ساده شدن ساختار چاه و کاهش زمان غیر مولد، در آینده مطمئنا چرخه حفاری را به طور قابل توجهی کوتاه می کند و همچنین هزینه های حفاری را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. حتی اگر قیمت نفت بین المللی تا آن زمان همچنان کاهش یابد، بیشتر پروژه های نفت و گاز هنوز می توانند به توسعه اقتصادی و کارآمد دست یابند.

حفاری هوشمند؛ تجهیزات حفاری هوشمند؛ هوش مصنوعی؛ فناوری نوین حفاری؛ چاه نفت