امیرحسین سوهانکار - پردیس فنی دانشگاه تهران
حمید حیدری - دانشکده مهندسی نفت دانشگاه صنعتی امیرکبیر
محمدرضا اکبری - دانشکده مهندسی نفت دانشگاه صنعتی امیرکبیر

یکی از مشخصه های بارز الگوی مصرف گاز طبیعی در ایران نوسانات شدید فصلی است، به طوری که متوسط تقاضای گاز طبیعی در ۴ ماهه ی فصل سرد (آذر تا اسفند) حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز بیشتر از ۸ ماهه ی فصل گرم (فروردین تا آبان)  است. این افزایش شدید تقاضا به ویژه در بخش خانگی و تجاری سبب می شود تا عرضه ی گاز به سایر بخش ها به ویژه نیروگاه های گازی مختل شود. اختلال عرضه ی گاز به نیروگاه ها، مصرف سوخت مایع را افزایش خواهد داد که علاوه بر تحمیل بار مالی حدودا ۲ میلیارد دلاری، آلودگی هوا را نیز تشدید می کند. تداوم این روند طی سالیان آینده می تواند با توجه به محدودیت های مالی و تشدید سخت گیری ها در رعایت الزامات محیط زیستی منجر به خاموشی های گسترده در فصل سرد سال شود. یکی از راهکارهای اساسی برای مدیریت مصرف گاز طبیعی در فصول سرد، افزایش ظرفیت تاسیسات زیرزمینی ذخیره ی گاز طبیعی به منظور پیک سایی مصرف است. در حال حاضر ظرفیت عملیاتی ذخیره ی گاز طبیعی ایران تنها یک درصد از مصرف این سوخت را پوشش می دهد. به منظور جلوگیری از بروز هر گونه اختلال در عرضه ی گاز طبیعی، ضرورت افزایش ظرفیت ذخیره سازی گاز طبیعی با اولویت مخازن تخلیه شده ی هیدروکربوری (با توجه به هزینه ی پایین و برخورداری از دانش فنی و تجهیزات) بیش از پیش احساس می شود. گرچه تعیین عدد دقیق برای ظرفیت ذخیره سازی به عوامل فراوانی بستگی دارد با توجه به فاصله ی متوسط تقاضای گاز طبیعی بین فصول سرد و گرم سال و بر اساس مطالعات تطبیقی، نسبت ظرفیت عملیاتی ذخیره ی گاز طبیعی به تقاضا باید طی یک برنامه ی پلکانی از یک درصد کنونی به ۱۰ تا ۱۵درصد افزایش یابد.

پیک سایی مصرف گاز طبیعی, تاسیسات زیرزمینی ذخیره ی گاز طبیعی, مخازن تخلیه شده ی هیدروکربوری.