هاجر اثنی عشری - استادیار دانشگاه جیرفت
محسن عادلی سارودئئ - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت،

در دنیا برای کاهش مخاطرات ناشی از طبیعت در بخش کشاورزی از انواع بیمه­ها استفاده می­شود. این در حالی است با وجود تنوع ریسک در ایران، انواع بیمه­های به کار برده شده در کشور ما بسیار محدود می­باشد. یکی از انواع بیمه­های کشاورزی، بیمه آبیاری است که کشاورز را از منشا عامل تصادفی (جریان رودخانه به عنوان یک از نهاده­ها) بیمه می­کند نه از نتیجه عامل تصادفی (کاهش تولید محصول). در این نوع بیمه، قرارداد بر اساس شاخص بیمه­ تنظیم می­شود و غرامت بر اساس پیش­بینی بوده و بر اساس مساله اتفاق افتاده، نیست. در این مطالعه بیمه آبیاری برای دو منطقه چاه نیمه و زهک (یک منطقه) و میانکنگی (منطقه دوم) در سیستان برای فصول زراعی مختلف تعیین شد. بدین منظور ابتدا جریان آب سال آینده با استفاده از روش هموارسازی نمایی پیش­بینی، سپس مقدار بحرانی آب مشخص شد. در نهایت با استفاده از رابطه بین مقدار تولید و جریان آب رودخانه میزان غرامت مناطق مختلف تعیین شد. مقدار غرامتی که صندوق بیمه باید به کشاورزان منطقه میانکنگی و چاه­نیمه و زهک برای محصولات پاییزه پرداخت نماید به ترتیب ۶۵۰ میلیون ریال و ۱۱ میلیارد ریال بوده و با توجه به این که جریان ورودی برای محصولات بهاره از حد بحرانی بیشتر می­باشد غرامتی به بیمه گذار پرداخت نخواهد شد. در نتیجه این نوع بیمه ریسک کشاورزان را کاهش داده، کارایی استفاده از آب را بالاتر برده و از ضررهای صندوق بیمه جلوگیری خواهد کرد. همچنین می توان از این معادلات برای هر مقدار جریان ورودی و هر نوع قیمت محصولات کشاورزی استفاده کرده و با توجه به پیش بینی مدیران، مقدار غرامت را برای سال بعد مشخص نمود.

بیمه, روش هموارسازی نمایی, ریسک, غرامت