قاسم اقلیما - پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
میثم محمدی - گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

مرزه خوزستانی (Satureja khuzistanica) از خانواده نعناعیان، از گیاهان بومی ایران است که به عنوان سبزی، ادویه، دمنوش و داروهای ضددرد و ضدعفونی کننده در طب سنتی، صنایع غذایی و دارویی استفاده می شود. به منظور بررسی اثرات کیفیت نور بر شاخص های جوانه زنی و خصوصیات بیوشیمیایی مرزه خوزستانی، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در سال ۱۴۰۱، در پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی دانشگاه شهید بهشتی تهران اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل ترکیب نور در چهار سطح (نور قرمز، ۳۰ درصد آبی+ ۷۰ درصد قرمز، آبی، فلورسنت) بود. بیش ترین درصد جوانه زنی (۳۳/۸۴ درصد) و سرعت جوانه زنی (۸۷/۴۵ جوانه/روز) با کاربرد نور قرمز حاصل شد. همچنین بالاترین طول ریشه چه (۵۳/۳ سانتی متر)، بیش ترین وزن خشک ریشه چه (۵۱/۰ میلی گرم بر گیاهچه) و وزن خشک ساقه چه (۴۵/۰ میلی گرم بر گیاهچه) در تیمار ۳۰ درصد آبی+ ۷۰ درصد قرمز و بالاترین طول ساقه چه (۶۸/۱ سانتی متر) به ترتیب در تیمار قرمز به دست آمد. بیشترین کلروفیل a (۵۸/۰ میلی گرم بر گرم وزن تر) و کلروفیل b (۴۹/۰ میلی گرم بر گرم وزن تر) در تیمار نور قرمز و بیشترین محتوای کارتنوئید (۴۸/۰ میلی گرم بر گرم وزن تر) در تیمار نور آبی مشاهده شد. با کاربرد نور آبی، میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز افزایش و فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز کاهش یافت. نتایج این پژوهش بیانگر امکان بهبود شاخص های جوانه زنی، خصوصیات رشدی و بیوشمیایی گیاهچه های مرزه خوزستانی با کاربرد ترکیب نورهای آبی و قرمز در مقایسه با نور فلورسنت بود.

آنزیم های آنتی اکسیدان, فنول کل, وزن خشک, نور