لطف اله عبداللهی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

کشاورزی حفاظتی را بسیاری از محققین به عنوان یکی از روشهای پایدار سازی کشاورزی در نظر می گیرند. در این نوع کشاورزی، حداقل به هم خوردگی خاک و نگهداری بقایای گیاهی از اجزای مهم هستند. این مطالعه بلند مدت ۱۱ ساله در یک طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار، برای بررسی اثر عملیات کشاورزی حفاظتی (تناوب گیاهی، نگهداری بقایای گیاهی و شخم حفاظتی) بر ظرفیت نگهداری رطوبت (VWC) و نیز وزن مخصوص ظاهری (bd) یک خاک شنی لومی در دو منطقه تحقیقاتی در کشور دانمارک انجام گردید. تناوب R۲ تناوبی از گیاهان زمستانه (عمدتا غلات) با حفظ بقایای گیاهی، تناوب R۳ مخلوطی از گیاهان زمستانه و بهاره (عمدتا غلات) با حذف بقایا و تناوب R۴ همان مخلوط گیاهان مشابه R۳ با حفظ بقایا است. هر تناوب شامل تیمارهای شخم گاوآهن سنتی تا عمق ۲۰ سانتی متر (MP)، دیسک تا عمق ۱۰-۸ سانتی متر (H) و کشت مستقیم (D) است. در میانه پاییز ۲۰۱۳ نمونههای خاک توسط سیلندر از عمق های ۸-۴ و ۱۶-۱۲ سانتی متری برداشت گردید. میزان VWCرطوبت حجمی خاک در مکش های صفر تا ۱۰۰ کیلوپاسکال و نیز وزن مخصوص ظاهری خاک اندازهگیری شد. تیمار شخم D، وزن مخصوص ظاهری را در هر دو عمق به طور معنیداری افزایش داد. میزان VWC خاک نیز به طور معنیداری در تیمارهای شخم و بقایای گیاهی متفاوت بود. در عمق ۸-۴ سانتی متر تیمارهای شخم حداقل (D و H) در مقایسه با MP رطوبت بیشتری در خود نگهداری کردند. این روند در عمق ۱۶-۱۲ سانتی متر متفاوت بود و تیمار MP در تمام مکش ها بیشترین VWC را نشان داد. تیمار نگهداری بقایای گیاهی (R۴) نیز بخصوص در عمق ۱۶-۱۲ سانتی متر باعث ایجاد کمترین مقدار bd گردید. این تیمار همچنین در هر دو عمق به طور معنیداری باعث افزایش VWC خاک در منافذ درشت (ماکروپروزیته) گردید.

کشاورزی پایدار، تناوب گیاهی، شخم حفاظتی، بقایای گیاهی، منحنی رطوبتی خاک