الهام اکبری - کارشناس ارشد عمران- مهندسی رودخانه، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
حامد پورصمصام - کارشناس آبیاری مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان دزفول ، خوزستان،ایران
کاظم حمادی - دکترای هیدرولوژی و منابع آب، مدیریت فنی و مهندسی سازمان آب و برق خوزستان، اهواز، ایران

امروزه به دلیل کاهش بارندگی ، حفر تعداد زیاد چاه های عمیق در سال های اخیر و برداشت بیش از حد مجاز از منابع آب زیرزمینی در دشت ها و عدم توجه به مقوله آبخوان داری و انجام تغذیه مصنوعی ، توجه بیشتر به آب های زیرزمینی امری اجتناب ناپذیر و مهم محسوب می گردد، و بررسی وضعیت کمی و کیفی سفره های آب زیرزمینی از جمله این امور است. بدین منظور در تحقیق حاضر ، با استفاده از نرم افزار GIS و به کارگیری روش زمین آماری کریجینگ به ترسیم پهنه بندی آبدهی آب ها ی زیرزمینی دشت دز پرداخته شده است. نتایج این تحقیق نشان داد که مقدار آبدهی چاه های این دشت طی سال های ۱۳۹۸- ۱۳۹۰ با نوسانات کاهشی قابل توجهی مواجه شده است. همچنین بررسی روند تغییرات پارامترهای کیفی حاکی از مطلوب نبودن کیفیت آب در قسمت شرق و جنوب شرق دشت دز می باشد که مهمترین دلیلی آن افزایش تکرار خشکسالی و افت زیاد تراز سطح سفره ی آب زیرزمینی ، اضافه برداشت آب و مصرف در بخش کشاورزی ، تغذیه نشده سفره ها و نیز وجود سازنهای نامناسب در این مناطق است. لذا استفاده از سیستم های نوین آبیاری قطره ای در مزارع با توجه به بالا بودن شوری و خطر سدیم در این مناطق از دشت ، اعمال روش های مناسب زراعی شامل آبشویی و نمک زدایی جهت جلوگیری از تخریب اراضی و کویری شدن ، کشت محصولات با نیاز آبی کم و مقاوم به شوری ، اجرای طرح های تغذیه مصنوعی و نفوذ به سفره آب زیرزمینی از جمله روش های توصیه شده برای این مناطق از دشت دز می باشد.

نرم افزار GIS، روش زمین آماری کریجینگ ، سفره ی آب زیرزمینی، سیستم های نوین آبیاری ، دشت دز