الهام موسی پور - دانشجوی دکترای معماری منظر، گروه معماری، واحد بین المللی پردیس ارس ، تبریز . ایران .
حسین اسمعیلی سنگری - عضو هیات علمی، گروه بنا، پژوهشکده ابنیه و بافتهای تاریخی، پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور، تهران. ایران

انسانها در طول تاریخ برای پاسخگویی به نیازهای مادی و معنایی خود به آفرینش اسطوره ها و به کارگیری آیین ها پرداخته اند. این آیین ها که از برهم نهی سه عامل انسان، محیط انسان ساخت و طبیعت به وجود آمده اند، دارای سه وجه کالبدی، معنایی و اجتماعی اند. برپایی آیین ها موجب پیدایش منظری در شهر می گردد که منظر آیینی خوانده می شود. بررسی چرایی و چگونگی منظر آیینی در ایران و هند مساله ای است که نویسندگان مقاله حاضر به آن می پردازند. برای محسوس تر بودن موضوع و با عنایت به شباهت های دو آیین دیوالی هند و چهارشنبه سوری ایران، این دو آیین مورد مقایسه تطبیقی قرار می گیرد. یافته ها نشان می دهد در کلیت هر دو آیین با هدف شکرگزاری و دور کردن بدی ها و زشتی ها در قالب مراسمی ویژه به صورت جشن و شادی برگزار می گردد. تاثیری که این مراسم در منظر شهری دارند به مراتب با توجه به موقعیت مکانی هر جامعه ای اعم از شهرو روستا متفاوت از یکدیگر است. با این حال با عنایت به لزوم وجود فضاهای جمعی در شهرها برای تجمع و برافروختن آتش بایستی شهرسازان و طراحان شهری برای تامین این نوع نیازهای مقطعی شهروندان راه چاره ای بیندیشند.

آیین، منظر آیینی، منظر شهری ، دیوالی هند، چهارشنبه سوری ایران