بهزاد قدیری - کارشناس ارشد شهرسازی (گرایش برنامه ریزی شهری و منطقه ای )، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد قزوین ، قزوین ، ایران

با توجه به جمعیت پذیری امروزه شهرها و بوجود آمدن شکل تازه ای از شهرها در قرن اخیر روشن است که علم شهرسازی و برنامه ریزی شهری فضاهای شهری باید ابعاد و قلمروهای تازهای بیاید که یکی از ابعاد و موضوعات تازه که در بیست سال اخیر توجه اکثر اندیشمندان این علم را به خود مشغول کرده پرداختن به عدالت اجتماعی در مباحث شهری می باشد که از این نظر باید شهر با سیاست های کشوری و جهانی پیوند داده شود و این که شرایط داخلی فضای شهرها که متآثر از شرایط اجتماعی و اقتصادی حاکم بر کشورهاست و در نتیجه همین شرایط است که کیفیت فضاهای شهری و سیاست های برنامه ریزی شهری معین می شود. بنابراین نیاز اساسی شناخت فضای شهری است که ارزشهای اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و در رآس آنها عدالت اجتماعی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرند که در نتیجه این تحلیل ها و بررسی معیارهاست که قدمی موثر در راه تحقق عدالت اجتماعی در جامعه برداشته خواهد شد. در جهت رسیدن تمامی ساکنان شهرها به نیازهایشان به صورت یکسان مبحث عدالت اجتماعی در فضای شهری بوجود می آید که عدم توجه به آن تبعات بسیار بدی همچون حاشیه نشینی ، تراکم بیش از حد یک منطقه ، توسعه یک جانبه ی شهرها، خالی از سکنه شدن برخی از محدوده های شهری ، بورس بازی زمین و دهها مسآله و مشکل را در پی خواهد داشت . این مقاله جمع آوری شده از کتب و منابع مرجع علم شهرسازی و برنامه ریزی شهری ، نشریات الکترونیکی می باشد که سعی شده تا حد امکان تمامی آراء و نظرها برخوردار از پشتوانه نظری اندیشمندان و بزرگان علم شهر باشد و در هر مبحث بعد از آشنایی با مفاهیم و آراء جمع بندی و داوری آورده شده است به منظور تحقق عدالت فضایی در برنامه ریزی شهری باید موارد ذیل را رعایت کرد: انصاف در تسهیم و تقسیم منافع شهری ، تآمین امکانات (فرصت ) برای همه اجتماعات شهری ، تآمین دسترسی کافی به خدمات و تسهیلات آموزشی ، بهداشتی ، تفریحی و فرهنگی برای همه ساکنان شهر، تامین اشتغال و مسکن به طور منصفانه برای افراد و ساکنان بخش های گوناگون شهر. به منظور موفق بودن طرحهای شهری انعطافپذیری و واقع گرایی و رعایت کارآیی و عدالت در تهیه و اجرای آن می توان تا حدی از تشدید نابرابری فضایی و اجتماعی جلوگیری نماید.

عدالت ، عدالت اجتماعی ، شهر، برنامه ریزی شهری ، توسعه پایدار.