مهدی چهری - دانشجوی کارشناسی ارشد عمران، دانشکده مهندسی عمران و منابع زمین ، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
منوچهر بهرویان - استادیار گروه عمران، دانشکده مهندسی عمران و منابع زمین ، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
شهریار طاوسی تفرشی - استادیار گروه عمران، دانشکده مهندسی عمران و منابع زمین ، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

امروزه حمل و نقل جایگاه ویژه ای در ابعاد گوناگون توسعه اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی جوامع بشری دارد و یکی از پایه های اصلی توسعه پایدار و متوازن ملت ها محسوب می گردد. پل ها به عنوان یکی از عناصر استراتژیک در شبکه های حمل نقل ، نقش مهمی را در برقراری ارتباطات ایفا می کنند. اگر چه پل ها از پرهزینه ترین عناصر راه محسوب می شوند و سرمایه گذاری اولیه برای احداث آن ها بسیار سنگین است ، اما اگر ظرفیت تحمل بار آن ها کاهش یابد و یا فرو ریزند، هزینه های لازم برای بازسازی آن ها به مراتب بیشتر از هزینه ساختشان خواهد بود. پل ها با گذشت زمان و بنا به دلایل متعدد دچار فرسودگی و آسیب دیدگی می شوند که این امر سبب کاهش سطوح بهره برداری و کاهش عمر مفید آن ها می گردد. از سوی دیگر با عنایت به شرایط اقتصادی کشور و مشکل کمبود بودجه ضرورت دارد با تکیه بر اصول علمی و به کارگیری روش های منطقی و سیستماتیک ، نسبت به ارائه مدل هایی جهت اولویت بندی نگهداری پل ها با هدف حفظ سطوح بهره برداری آن ها و تخصیص اصولی منابع و بودجه به پل های بحرانی اقدام گردد. لذا در این پژوهش ابتدا معیارهای موثر بر اولویت بندی نگهداری پل ها با بررسی پژوهش های افراد در کشورهای مختلف دنیا گردآوری شدند و از میان آن ها موثرترین معیارها که با شرایط بومی کشور بیشترین مطابقت را داشتند، معرفی گردیدندکه شامل ۷ معیار اصلی و ۲۲ زیرمعیار می باشد. سپس برای مشخص شدن وزن هر یک از معیارها، نظرسنجی از افراد خبره و به کمک پرسش نامه صورت گرفت و معیارها، مقایسه زوجی شدند. در ادامه وزن و اهمیت هر یک از معیارها به کمک روش تصمیم گیری AHP و با استفاده از نرم افزار Expert Choice محاسبه گردید. در انتها نیز به عنوان یک مطالعه موردی تعداد ۶ پل در شهرهای ساحلی دریای خزر انتخاب شدند و جهت انجام عملیات و اقدامات نگهداری رتبه بندی گردیدند. از میان پل های انتخاب شده، پل غازیان و پل انزلی حائز بالاترین ارجحیت و اولویت جهت عملیات نگهداری گردیدند. یافته های حاصل از پژوهش بیانگر آن است که به کمک مدل حاصل و با بررسی شرایط و وضعیت پل های بتنی شهرهای ساحلی دریای خزر در هر بازه ی زمانی ، می توان تعیین نمود که کدام یک از پل ها در اولویت اقدامات نگهداری تخصیص بودجه قرار دارند.

اولویت بندی ، مدیریت نگهداری ، شهرهای ساحلی دریای خزر، روش AHP