پریسا احدی - استادیار گروه معماری، واحد هیدج، دانشگاه آزاد اسلامی، هیدج، ایران

ایوان در شرایط محیطی مختلف، ساختار متفاوتی به خود گرفته است. مساله اصلی در این پژوهش بررسی الگوهای معماری- اقلیمی ایوان در بناهای مسکونی بومی در منطقه سرد ایران است. محدوده اقلیمی پژوهش با استفاده از روش طبقه بندی اقلیمی کوپن مشخص می گردد. با توجه به الگوی معماری خانه ها و ایوان ها، اسناد موجود و قابل دسترسی و اصالت بناها، شهرهای زنجان، تبریز، سنندج و همدان انتخاب می شوند. نمونه های معماری مسکونی با لحاظ قدمت بنا، مصالح سنتی و استفاده از راهکارهای معماری اقلیمی و با ترکیبی از روش خوشه ای و سیستماتیک انتخاب می شوند. تحلیل اقلیمی ایوان، بر اساس معیارهای مرتبط با تناسبات کالبدی و سازمان دهی فضایی انجام شده که برخی از این معیارها کیفی و برخی کمی بوده و با توجه به استفاده از روش خوشه بندی و ضرورت کمی بودن تمام داده ها، معیارهای کیفی به معیارهای کمی تبدیل شده اند. در خوشه بندی نمونه های این پژوهش از روش FCM استفاده شده که هدف آن، تفکیک داده ها به تعداد بهینه خوشه بر اساس معیار کمینه سازی تابع حداقل فاصله می باشد . از بین ۵ گونه مشخص شده ایوان، ۳ الگو در همه میان اقلیم ها دیده شده و می تواند به عنوان الگوهای غالب نامیده شود. پراکندگی و تکرار گونه ها در منطقه به این معنی است که ساختار کالبدی ایوان در منطقه سرد ایران، دارای الگوهای اقلیمی مشابه است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که پهنه بندی اقلیمی الگوهای ایوان در میان اقلیم های منطقه سرد ایران مشابه است.

ایوان، مسکن بومی، اقلیم سرد، خوشه بندی، پهنه بندی