فاطمه شرقی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری ،دانشکده معماری و شهرسازی ، دانشگاه خیام، مشهد ، ایران
زهرا بهرا - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری ،دانشکده معماری و شهرسازی ، دانشگاه خیام، مشهد ، ایران
نرجس السادات فاطمی - دکتری شهرسازی ، استاد یار دانشکده معماری و شهرسازی ، دانشگاه خیام، مشهد ، ایران

در دهه های اخیر به علت کاهش نرخ تولد، توسعه بهداشت و افزایش تعداد سالمندان ، جمعیت قشر سالخورده در شهرها به نحو بی سابقه ای افزایش یافته است . یکی از پیامد های پدیده سالخوردگی جمعیت جهان ، افزایش بیماری های عصبی می باشد که بیماری آلزایمر شایع ترین آنها است . شیوع و بروز بیماری آلزایمر با توجه به ساختار سنی جمعیت ، در مناطق مختلف جهان متفاوت است . با توجه به این که محیط تاثیر بسیار زیادی در رفتار انسان و فعالیت های او دارد، می توان به کمک طراحی مناسب محیط ،کیفیت حضور و حس اعتماد به نفس این افراد را به وسیله محیط های هنری در مراکز توانبخشی و نگهداری آنها ، افزایش داد. این مطالعه با رویکرد کیفی و در روش شناسی این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به موضوع مد نظر پرداخته و اطلاعات و داده های مورد نیاز را از طریق مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی و تجربیات طراحان فعال و تجارب شخصی و همزیستی با این بیماران و نیز بررسی نمونه های تطبیقی متعدد داخل ی و خارجی جمع آوری گردیده است . هدف این پژوهش تشخیص معیارها و زیر معیارهای طراحی در الگوی معماری مختص این بیماران است تا بتواند پاسخگوی نیازهای مرتبط با محیط سکونتی ، مراقبتی و درمانی بیماران آلزایمر باشد و محیط را برای حضور ایمن ، فعال و مستقل افراد با بیماری آلزایمر مناسب سازد. یافته ها از مطالعات طراحی اینچنین مراکز درمانی ، سه جدول از اصول و مبانی طراحی و همینطور شاخص ها و راهکار های طراحی می باشد. با توجه به یافته ها و مولفه های موثر در طراحی اینچنین مراکزی در این پژوهش به ۱۰معیار اصلی برای طراحی رسیده که این معیارها دربرگیرنده ابعاد روحی -روانی و فیزیکی -کالبدی می باشند، همچنین زیر معیارها و اهمیت هر یک از آنها نیز حاصل شده است .

توانبخشی ، آلزایمر، سلامت ، هنر، طراحی محیط .