فرهاد المسپور - کارشناس ارشد GIS و RS، کارشناس سازمان آب منطقه ای آذربایجان شرقی
سولماز حافظی زاده - کارشناس ارشد عمران کارشناس سازمان آب منطقه ای آذربایجان شرقی
بهرام اردبیلی اصل - کارشناس مهندسی آبیاری کارشناس سازمان آب منطقه ای آذربایجان شرقی

بهره برداری بهینه از مخازن سدها مبتنی بر اظلاعات بهنگام، پویا و دقیق از وضعیت کامل منابع و مصارف در سطح حوضه تحت مدیریت می باشد. در عصر حاضر با پرتاب ماهواره ها و توسعه سنجیده های جدید دستیابی به داده هایی با دقت مکانی، طیفی و زمانی بالا در ارتباط با منبابع آب و خاک امکان پذیر گردیده است به گونه ای که در ارتباط به بهره برداری از سدها، می توان از داده های ماهواره ای در مواردی از قبیل پیش بینی بارش، پیش بینی جریان، ارزیابی کیفی مخزن، پیش بینی سیلاب، ارزیابی و مدیریت رسوب گذاری در مخازن و پایین آوردن ریسک شکست سد و موارد دیگر استفاده نموده. بهره برداری بهینه از مخازن سدها نیازمند انجام پیش بینی های به موقع سیلابها می باشد. همچنین پیش بینی های کوتاه مدت و بلند مدت بر داده های گذشته و داده های بهنگام جمع آوری شده از طریق سیستم های تله متری، رادار و داده های ماهواره ای می باشد. رودخانه ارس یکی از مهمترین رودخانه های ایران در حوضه آبریز دریای خزر می باشد که حوضه آبریز آن بیش از صدهزار کیلومتر مربع مساحت دارد در طول ارس بیش از 160 شاخه کوچک و بزرگ به آن ملحق می گردند. از آنجایی که حوضه ارس از یک طرف دارای وسعت زیاد بوده و از طرف دیگر حوضه مشترک چندین کشور است، دریافت اطلاعات مورد نیاز در ارتباط با وضعیت منابع آبی جهت مدیریت بهینه مخزن سد در بازه های زمانی مختلف امری غیر ممکن بوده و در نتیجه لزوم استفاده از داده های سنجش از دور امری اجتناب ناپذیر است. حوضه ای برف گیر می باشد که مهمترین منبع آب ورودی به مخزن سد ارس رواناب حاصل از ذوب این برفها می باشد، بنابراین در مقاله حاضر با تحلیل رقومی داده های ماهواره ای، نقشه های پوشش برف استخراج گردیده و با انجام محاسبات مربوطه سطوح پوشش برف در زمانهای مختلف و همچنین رابطه بین سطوح مربوطه و رواناب حاصل ورودی به مخزن سد بدست می آید.

مخزن سد ، داده های ماهواره ای ، SRTM ، بهره برداری بهینه