محمدرضا شاهوردیلو - دانشجوی دکتری مکانیک سنگ دانشگاه صنعتی شاهرود
احمد رمضان زاده - دانشیار دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک دانشگاه صنعتی شاهرود

فرآیند حفاری جهت دار چاه نفت با هدف تنظیم انحراف مسیر چاه به منظور هدایت سرمته به موقعیت های خاص است. ژئواستیرینگ ممکن است برای حفظ موقعیت چاه در یک مخزن برای کمینه نمودن رسوخ آب یا گاز  به نفت خام و بیشینه نمودن ارزش اقتصادی چاه صورت پذیرد. از ارکان اصلی فرآیند مذکوردر بخش فعالیت های بالادستی صنعت نفت فناوری  ژئواستیرینگ است که در حین حفاری اطلاعات بلادرنگ را از ته چاه به سطح ارسال می نماید. فناوری  ژئواستیرینگ خصوصا در مخازن  نازک لایه (که تعدادشان بیشتر و بیشتر می شوند) با هدف افزایش نرخ تولید نفت و گاز، و با حفظ مسیر حفاری چاه افقی درون مخزن استفاده می شود. ژئواستیرینگ بر پایه دو فناوری دیگر شامل: نگاربرداری حین حفاری (LWD) و  اندازه گیری حین حفاری (MWD) استوار است. فناوری MWD وظیفه جمع آوری و ارسال بلادرنگ اطلاعات شامل: موقعیت سرمته، دما، فشار گل حفاری، نرخ نفوذ سرمته، وزن روی سرمته، شیب و جهت شیب مسیر حفاری و... را برعهده دارد. فناوری LWD ارسال اطلاعات نگاربرداری بلادرنگ محدوده نزدیک به پشت سرمته شامل انواع نگاربرداری های: مقاومتی، صوتی، پرتو گاما، رزنانس مغناطیسی هسته ای، تصویری و... برعهده دارد. معرفی اجمالی نگاربرداری ها، تاریخچه و مبانی فنی آنها در مقاله تشریح و به نتایج کاربرد آنها در برخی پروژه های داخلی و خارجی اشاره شده است. براساس مطالب ارائه شده در این مقاله در بهبود روش های نوین حفاری در چاه های عمیق نفت  با تکنولوژی ژئو-استیرینگ نقش حوزه ژئومکانیک/ مکانیک سنگ در رفع چالش ها انکارناپذیر بوده و  استفاده و مشارکت هرچه بیشتر حوزه مذکور نوید بخش افزایش تولید و کاهش هزینه های استحصال مخازن هیدروکربنی خواهد بود.

حفاری جهت دار, ژئواستیرینگ, MWD, LWD, ژئومکانیک, نگاربرداری, چاه نفت