مجیب جهاندیده - کارشناسی آموزش علوم تجربی، دانشگاه آزاد سراوان
بهنام قیطران نژاد قیه باشی - کارشناسی آموزش ابتدایی، دانشگاه علامه امینی تبریز
فاطمه اسلامی - کارشناسی آموزش زبان انگلیسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون
لیلا جعفرپور هادی کیاشری - کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

چکیدهبرنامه درسی به عنوان یک راهنما جهت انجام فعالیت های فرآیند آموزش تدوین می شود که شامل مراحل مختلفی می باشد. ابتدا نیاز سنجی صورت می پذیرد و پس از آن اهداف یادگیری با توجه به مبانی تعیین اهداف مشخص شده و سپس آن چه که توسط طراحان و برنامه ریزان و در سطح کلان تدوین می شود، برنامه درسی رسمی و آشکار است. این برنامه بر اساس عناصر خاصی طراحی شده و در جهت رسیدن به اهداف آموزشی گام بر می دارد. یعنی در مراکز آموزشی اجرا شده و مورد ارزشیابی قرار می گیرد تا میزان دست یابی به اهدف مشخص شود. اما همان طور که اکنون می دانید، عوامل دیگری که جزء برنامه درسی نیست و از دید و مشاهده ی برنامه ریزان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت نیز پنهان است، در فکر و عواطف و رفتار فراگیرنده اثر می گذارند و در بیشتر موارد موثرتر از برنامه درسی آشکار و پیش بینی شده عمل می کنند. به جز برنامه ی درسی صریح که حاوی هدف ها، محتوا و روش های آشکار و منتشر شده ی مورد حمایت نظام آموزشی یا همان برنامه درسی رسمی است، برنامه های درسی پنهان و پوچ نیز آموزش داده می شوند. آموزش برنامه های درسی پوچ و پنهان بدین معناست که دانش آموزان در جریان حضور در نظام آموزشی و شکل گیری دامنه ی تجربه هایشان، تحت تاثیر این دو برنامه نیز قرار می گیرند. کوشش برای به تصویر کشیدن نتایج یادگیری یا تجربه های یادگیری دانش آموزان، بدون توجه به این دو مفهوم، یا دو برنامه در کنار برنامه درسی رسمی، کوشش ناقص و نافرجام بوده، هرگز نمی تواند این عرصه را به شکل جامع یا تمام و کمال به تصویر بکشد.واژگان کلیدی: برنامه درسی پنهان، نظام آموزشی، دانش آموزان.